তিল বীজ হৈছে এক অতি জনপ্ৰিয় তৈলবীজ ৷ খাদ্য তেল হিচাপে তিল তেলও অতি স্বাস্থ্যকৰ ৷ অসমত খেতি কৰা তেলবীজৰ ভিতৰত সৰিয়হ, তিল, বাদাম, সূৰ্যমুখী ফুল আছে। গোটেই বছৰটোত সকলো ধৰণৰ মাটিত তিলৰ খেতি কৰিব পাৰি। তিলৰ পৰা তৈয়াৰ কৰা মাহজাতীয় শস্য, খাজা আৰু বিভিন্ন সুস্বাদু খাদ্যও যথেষ্ট জনপ্ৰিয়। প্ৰসাধন উদ্যোগতো তিল তেল ব্যৱহাৰ কৰা হয়। সৰ্ব্বসাময়িকভাৱে, তিলৰ মূল্য দিনক দিনে বাঢ়ি আহিছে।
সেয়েহে, তিল খেতিৰ (তিল খেতি) কৃষকসকলৰ আগ্ৰহও বৃদ্ধি পাইছে। এফালে, অতিৰিক্ত উপাৰ্জন হোৱাৰ দৰে, পৰিৱেশ তন্ত্ৰ সন্তুলিত হয় কিয়নো শস্যৰ আৱৰণত মাটিৰ ৰস আৰু জৈৱিক কাৰ্বন সংৰক্ষণ কৰা হয়।
জাত:
তিলৰ কিছুমান উন্নত বীজৰ ভিতৰত এটা হৈছে টিলোট্টামা- 70-75 দিন, তেলৰ পৰিমাণৰ 40%, ক'লা মুগা। ৰাম – 85-90 দিন, 45%, মুগা বীজত তেল। কৃষ্ণা— 75-85 দিন, 42%, কালচে বীজ |
মাটি (Soil):
সাধাৰণতে, ৰাজ্যখনৰ প্ৰায় সকলো প্ৰকাৰৰ মাটিত তিলৰ খেতি কৰিব পাৰি| অৱশ্যে, গধুৰ মাটিৰ উপৰিও, পানী সংগ্ৰহৰ সুবিধা থকা ভূমিত তিল খেতি ভাল| গাঁঠি-দোৱা আৰু পলি-ডোছৰ মাটি তিল খেতিৰ বাবে ভাল|
ভূমি প্রস্তুতি:
সাধাৰণতে বগা তিলৰ খেতি পলি ডোছ বা বেলে মাটিত কৰা হয়। মাটিখিনি 3-4 বাৰ খেতি কৰি অপতৃণ মুক্ত আৰু অপতৃণমুক্ত কৰিব লাগে। তেতিয়া মাটিখিনি চুচাম সাৰ আৰু ৰাসায়নিক সাৰেৰে তৈয়াৰ কৰিব লাগিব। আলু খেতিৰ পিছত, তিলৰ বাবে কোনো ৰাসায়নিক সাৰ প্ৰয়োগ কৰাৰ প্ৰয়োজন নহয়।
খেতিৰ সময়:
বীজ ৰোপণ কৰাৰ সঠিক সময় হৈছে ফাল্গুন মাহ| চৈত্ৰৰ প্ৰথম সপ্তাহৰ ভিতৰত বুনন শেষ কৰাভাল। কিয়নো বীজ পলমকৈ সিঁচিলে উৎপাদন হ্ৰাস হয়।
বীজৰ পৰিমাণ (বীজ):
ছিটিকি পৰাৰ বাবে প্ৰতি একৰত ৩ কিলোগ্ৰাম বীজ আৰু লাইনত বোৱাৰ সময়ত ২.৫ কিলোগ্ৰাম বীজৰ প্ৰয়োজন হয়। বীজ ৰোপণ কৰাৰ আগতে, 2 গ্ৰাম কাৰ্বেণ্ডাজিম 50% বা 3 গ্ৰাম মানকোজেব 75% বা 3 গ্ৰাম থাইৰাম 75% ৰাষ্ট্ৰীয় ভেঁকুৰনাশক মিহলি কৰিব লাগে আৰু প্ৰতি কিলোগ্ৰাম বীজৰ বাবে চিকিৎসা কৰিব লাগে।
ৰোপণ পদ্ধতি:
যদি আপুনি শাৰীত বয়, দুয়োটা শাৰীৰ মাজৰ দূৰত্ব 10-12 ইঞ্চি হ'ব আৰু বীজৰ পৰা বীজ 4 ইঞ্চি হ'ব। ছটিয়াই দিলে, তিলৰ গজালি উন্নত কৰিবলৈ বীজবোৰ জখলাৰে ভালদৰে পুতি দিব লাগে। এইটো চাব লাগিব যে আঁতৰোৱাৰ পিছত প্ৰতি বৰ্গ মিটাৰত গড়ে 40-45 গছ থাকিব লাগে।
সাৰ প্ৰয়োগ (Fartilizer):
যদি মাটিৰ উৰ্বৰতা স্বাভাৱিক হয়, তিল খেতিত এনেদৰে সাৰ প্ৰয়োগ কৰিব লাগে; এনপি ক শিপা সাৰ হিচাপে 10:26:26 - 46 কিগ্ৰা বা (অন্তিম খেতিৰ আগতে) এছএছপি 75 কিগ্ৰা + এম.ও.পি. 20 কিগ্ৰা + ইউৰিয়া 26 কিগ্ৰা প্ৰতি একৰত প্ৰয়োগ কৰিব লাগে। প্ৰতি একৰত 26 কিলোগ্ৰাম ইউৰিয়া ফুলৰ কলি অহাৰ আগতে (বনাৰ 28-30 দিন) চাপান সাৰ প্ৰয়োগ কৰিব লাগে।
জলসিঞ্চনে জলসিঞ্চিত ভূমিত ইউৰিয়া প্ৰয়োগ নকৰে কিন্তু ই চলি থাকে। প্ৰতি একৰত 2.5 কিলোগ্ৰাম বোৰন (14.6%) খাদ্য প্ৰয়োগৰ ক্ষেত্ৰত অতিৰিক্তভাৱে লাভজনক। 30 দিনত 1% হাৰত 18:18:18 স্প্ৰে কৰিলে উৎপাদন বৃদ্ধি হয়|
জলসিঞ্চন:
তিল সাধাৰণতে কম পানীত খেতিৰ শস্য। যদি জলসিঞ্চনৰ ব্যৱস্থা আছে, দ্বিতীয়টোক 30 দিন আৰু 2 টা জলসিঞ্চনৰ সুযোগ ৰখাৰ বাবে সময় দিব লাগে।
ৰোগ আৰু প্ৰতিকাৰ:
শিপা পচন, পচন আৰু বগা পাউডাৰৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত শস্যত, কাৰ্বেণ্ডাজিমত 50% 1 গ্ৰাম বা মানকোজেব 75% 2.5 গ্ৰাম প্ৰতি লিটাৰ পানীৰে ছটিয়াব লাগে। ফাইলোডি-আক্ৰান্ত গছৰ ওপৰৰ অংশ সমতল হয়, ফুলবোৰ পাতৰ দৰে হয়। ফুল ৰখা নাই। ই শ্যামা পতংগৰ দ্বাৰা কঢ়িয়াই অনা মাইকোপ্লাজমাৰ ফলত হোৱা এক ৰোগ। এই ৰোগ আৰু পাতৰে মেৰিয়াই থোৱা ৰোগ প্ৰতিহত কৰিবলৈ, প্ৰভাৱিত গছবোৰ প্ৰথমে তুলি ল'ব লাগে আৰু জ্বলাই দিব লাগে। পথাৰত বাহক পতংগৰ পুলিবোৰ দমন কৰিবলৈ ডিমেথোৰেটটো পিছত 2 মিলি/লিটাৰ পানীত ছটিয়াব লাগে। এচিফাট 75% (0.75 গ্ৰাম) বা প্ৰতি লিটাৰ পানীত 50% (1.5 মিলি) পানী ছটিয়াব লাগে যদি 33% গছ পতংগ, সীহ আৰু ফল বিন্ধা পতংগৰ আক্ৰমণৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হয়।
শস্য চপোৱা:
যদি গছৰ মাজৰ গুৰিটো ভাঙি শস্যপুষ্টিকৰ হয়, শস্য কাটি কাটি কিছু দিনৰ বাবে শুকুৱাব লাগে। ভাল যত্নৰ ফলত প্ৰতি একৰত 4.5-5.5 কুইণ্টল হ'ব পাৰে|