কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ বিষয়েঃ
আপুনি এনে এটা উদ্যোগৰ কথা কল্পনা কৰিব পাৰিবনে য’ত কৃষিতকৈ অধিক বিপদাংশ জড়িত থাকে? কিছুমানে কয়, আপুনি যি ৰোপণ কৰে সেয়াই কাটিব । কিন্তু তেওঁলোকে যোগ দিবলৈ পাহৰি যায় “যদি আপুনি ভাগ্যৱান হয়”। যেতিয়া বতৰৰ আক্ৰমণ হয় বা শস্য ৰোগৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হয়, কৃষকসকলে উৎপাদনৰ বিষয়ে খুৱ কম কথা কব পাৰে । বা যেতিয়া বিশ্বব্যাপী মহামাৰী হয়, হঠাতে বিভিন্ন প্ৰক্ৰিয়া পৰিচালনা কৰা কঠিন হৈ পৰে কিয়নো বেছিভাগ প্ৰক্ৰিয়া ডিজিটেল নহয় ।
একে সময়তে, বিশ্বব্যাপী জনসংখ্যা বৃদ্ধি পাইছে আৰু নগৰায়ণ (Urbanization) অব্যাহত আছে । নিষ্পত্তিযোগ্য উপাৰ্জন (Disposable income) বাঢ়িছে আৰু ব্যৱহাৰৰ অভ্যাস সলনি হৈছে । বৰ্ধিত চাহিদা পূৰণ কৰাৰ বাবে কৃষক সকলৰ ওপৰত যথেষ্ট চাপ আছে আৰু তেওঁলোকক উৎপাদনশীলতা বৃদ্ধি কৰাৰ এটা উপায়ৰ প্ৰয়োজন হৈছে । এতিয়াৰ পৰা ত্ৰিশ বছৰৰ পিছত খুৱাবলৈ অধিক লোকক প্ৰয়োজন হ’ব । যিহেতু উৰ্বৰ মাটিৰ পৰিমাণ সীমিত, পৰম্পৰাগত কৃষিৰ বাহিৰত আগবাঢ়ি যোৱাৰ প্ৰয়োজন হ’ব । আমি কৃষক সকলক তেওঁলোকৰ বিপদাশংকা হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰাৰ উপায় বিচাৰিব লাগিব বা কমেও তেওঁলোকক অধিক স্বাৱলম্বী কৰি তুলিব লাগিব । কৃষি ক্ষেত্ৰত কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাক (AI) বিশ্বব্যাপী ৰূপায়ণ কৰাটো আটাইতকৈ আশাব্যঞ্জক সুযোগ ।
AI য়ে সম্ভৱতঃ কৃষিৰ দৃষ্টিভংগী সলনি কৰিব পাৰে যাৰ ফলত কৃষকসকলে কম পৰিশ্ৰমেৰে অধিক ফলাফল কৰিব পাৰে আৰু আন বহুতো লাভলাভ আনিব পাৰে । অৱশ্যে AI এক প্ৰযুক্তি নহয় যি স্বতন্ত্ৰভাৱে কাম কৰে । পৰম্পৰাগতৰ পৰা এক উদ্ভাৱনীমূলক কৃষিলৈ যোৱাৰ পৰৱৰ্তী পদক্ষেপ হিচাপে AI য়ে ইতিমধ্যে ৰূপায়ণ কৰা প্ৰযুক্তিৰ পৰিপূৰক হ’ব পাৰে । ই সৰু দৈনন্দিন বস্তুবোৰৰ বাবে প্ৰকৃত লাভলাভ আনিব পাৰে আৰু কৃষকসকলৰ জীৱন বিভিন্ন ধৰণে সলনি কৰিব পাৰে ।
আজি কৃষিৰ বেছিভাগ ষ্টাৰ্টআপে (Start up) কৃষি উৎপাদনৰ দক্ষতা বৃদ্ধি কৰাৰ বাবে AI সক্ষম দৃষ্টিভংগী অভিযোজন কৰি আছে । বজাৰ অধ্যয়নৰ প্ৰতিবেদনত কোৱা হৈছে যে কৃষি বজাৰৰ আকাৰত বিশ্বব্যাপী কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা (AI) ২০২৫ চনৰ শেষলৈ ১৫৫০ নিযুত আমেৰিকান ডলাৰ হব বুলি আশা কৰা হৈছে । AI ক্ষমতাশালী পদ্ধতিবোৰ কাৰ্যকৰী কৰিলে ৰোগ আৰু জলবায়ু পৰিবৰ্তন সোনকালে চিনাক্ত কৰিব পাৰি । AI সহায়ত কৃষিজনিত ব্যৱসায়বোৰে প্ৰতিকূল ফলাফল হ্ৰাস কৰিবলৈ কৃষি তথ্য প্ৰক্ৰিয়াকৰণ কৰি আছে ।
কৃষকসকলৰ বাবে AI গ্ৰহণ কৰা-এক প্ৰত্যাহ্বানঃ
কৃষকসকলে AI এনেকুৱা এটা বস্তু হিচাপে অনুভৱ কৰে যে যি কেৱল ডিজিটেল পৃথিৱীৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰযোজ্য হয় । তেওঁলোকে হয়তো দেখা নাপাব পাৰে যে ই কেনেকৈ তেওঁলোকক ভৌতিক ভূমিত কাম কৰাত সহায় কৰিব পাৰে । নতুন প্ৰযুক্তিবোৰ প্ৰায়ে বিভ্ৰান্তিকৰ আৰু অযৌক্তিকভাৱে ব্যয়বহূল যেন লাগে কিয়নো কৃষকসকলক ইয়াৰ সঠিক উপায়েৰে ৰূপায়ণ কৰাত সহায় কৰিবলৈ প্ৰযুক্তি প্ৰদানকাৰী সকলে এতিয়াও যথেষ্ট কাম কৰিব লাগিব ।
লগতে পঢ়কঃ মুকলি হ’ল ACE ৰ নতুন ট্ৰেক্টৰ Veer-20, জানক ইয়াৰ সবিশেষ
কৃষিত AI কাৰ্যকৰী কৰাৰ সুবিধাঃ
কৃষকসকলে AI ব্যৱহাৰে কৃষকসকলৰ তথ্যৰ অন্তৰ্দৃষ্টি যেনে উষ্ণতা, বৰষুণ, বতাহৰ গতি, সৌৰ বিকিৰণ ইত্যাদি তথ্য বুজাত সহায় কৰে । ঐতিহাসিক মূল্যবোৰৰ তথ্য বিশ্লেষণে আকাংশিত ফলাফলৰ উন্নত তুলনা এটা প্ৰদান কৰে । তলত কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ (AI) কিছু প্ৰয়োগৰ বিষয়সমূহ চমুকৈ দিয়া হৈছে-
-
কীটনাশকৰ ব্যৱহাৰ অনুকূলিত কৰাঃ ড্ৰোনৰ ভিজুৱেল ডাটা ষ্ট্ৰীমৰ সৈতে (Visual data System) সৈতে বুদ্ধিমান চেন্সৰবোৰে (Intelligent Sensors) আটাইতকৈ বেছি সংক্ৰমিত এলেকা চিনাক্ত কৰিবলৈ AI ব্যৱহাৰ কৰে । এই তথ্যই কৃষক সকলক কীটনাশকৰ সঠিক মিশ্ৰণ অনুকূলিত কৰাত সহায় কৰে । ইয়াৰ ফলস্বৰূপে কৃষি গ্ৰহণত সামগ্ৰিক ব্যয় হ্ৰাস হয় আৰু উৎপাদন বৃদ্ধি হৈছে আৰু ই AI ক ইন্ধন যোগোৱা দুটা মুখ্য চালক ।
-
পানী অধিক সংৰক্ষণ কৰা: AI য়ে কৃষক সকলক জলসিঞ্চনৰ ছিদ্ৰ চিনাক্ত কৰাত, জলসিঞ্চন প্ৰণালী অনুকূলিত কৰাত আৰু ইয়াৰ কাৰ্যকৰীতা জোখাত সহায় কৰিব পাৰে । দক্ষতাৰে পানী ব্যৱহাৰ কৰিলে ফাৰ্ম এখনৰ লাভত গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰভাৱ পেলায় আৰু পানী সংৰক্ষণৰ বিশ্বব্যাপী প্ৰচেষ্টাত অৰিহণা যোগায় । এক নিৰ্দিষ্ট ক্ষেত্ৰ বা শস্যৰ সৰ্বোত্তম পৰিমাণৰ পানী গণনা কৰিবলৈ ৰৈখিক AI প্ৰগ্ৰামিং (Linear AI Programming) ব্যৱহাৰ কৰা হয় ।
-
শস্য-পৰিকল্পনা শুদ্ধতা উন্নত কৰাৰ বাবে উৎপাদন মেপিং: ইল্ড মেপিং (Yield Mapping) হৈছে এক কৃষি প্ৰযুক্তি যিয়ে তত্বাৱধান কৰা যন্ত্ৰ শিক্ষণ এলগৰিথম (Machine Learning Algorithms) ব্যৱহাৰ কৰে যি ডাঙৰ স্কেল ডাটা ছেটৰ (Dataset) ভিতৰত লুকাই থকা আৰ্হি সমূহ অনাবৃত কৰে যাক শস্য পৰিকল্পনাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি । এই কৌশল প্ৰস্তুত কৰিবলৈ IoT চেন্সৰ ডাটাৰ সৈতে ড্ৰোন ফ্লাইট ডাটা (Drone Flight Data)সংগ্ৰহ অন্তৰ্ভুক্ত থাকে যি উদ্ভিদ চক্ৰ আৰম্ভ হোৱাৰ আগতে শস্যৰ সম্ভাৱ্য উৎপাদনৰ বিষয়ে ভৱিষ্যতবাণী কৰে ।
-
পশুধন নিৰীক্ষণ: উচ্চ স্তৰত পশুধন নিৰীক্ষণ কৰিবলৈ সক্ষম হোৱাটোৱে উৎপাদক সকলক প্ৰতিযোগী সকলৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে যিসকলে এতিয়াও AI বৰ্ধিত কৃষি প্ৰযুক্তিত বিনিয়োগ কৰিবলৈ বাকী আছে । কৃষক সকলে উন্নত গাখীৰ বা মাংস উৎপাদনৰ বাবে এক উন্নত বুজাবুজি বিকশিত কৰিবলৈ খাদ্য গ্ৰহণ কাৰ্যকলাপৰ স্তৰ আৰু গুৰুত্বপূৰ্ণ লক্ষণবোৰ নিৰীক্ষণ কৰিব পাৰে । বাস্তৱ সময়ৰ (Real Time) স্বাস্হ্য অন্তৰ্দিষ্টিয়ে কৃষকসকলক স্বাস্হ্যৱান জন্তৰ পৰা দ্ৰুততাৰে সংক্ৰমিত পশুধন পৃথক কৰাৰ লগতে আঘাত আৰু অপ্ৰত্যাশিত পশুধনৰ আচৰণ সমূহ মোকাবিলা কৰিবলৈ অনুমতি দিয়ে ।
-
বতৰৰ তথ্য পূৰ্বানুমান কৰা : AI য়ে এক উন্নত উপায়েৰে কৃষকক বতৰৰ সৈতে সম্পৰ্কিত তথ্যৰ সৈতে আপডেট হৈ থকাত সহায় কৰিছে । পূৰ্বানুমান কৰা তথ্যই কৃষক সকলক বিপদাশংকা নোহোৱাকৈ শস্যৰ উৎপাদন আৰু লাভ বৃদ্ধিত সহায় কৰে । উৎপন্ন হোৱা তথ্যৰ বিশ্লেষণে কৃষকক সাৱধানতা অৱলম্বন কৰাত সহায় কৰে । কৃষক সকলক এনে ধৰনৰ অনুশীলন কাৰ্যকৰী কৰি সময়মতে এটা স্মাৰ্ট সিদ্ধান্ত লোৱাত সহায় কৰে ।
-
শস্য আৰু মাটিৰ স্বাস্হ্য নিৰীক্ষণ কৰা: AI ব্যৱহাৰ হৈছে মাটিত সম্ভাৱ্য ক্ৰুটি আৰু পুষ্টিৰ অভাৱ চিনাক্ত কৰা বা নিৰীক্ষণ কৰাৰ এক কাৰ্যকৰী উপায় । ছবি চিনাক্তকৰণ পদ্ধতিৰ সৈতে AI য়ে কেমেৰাৰ দ্বাৰা বন্দী কৰা ছবিৰ জৰিয়তে সম্ভাৱ্য ক্ৰুটিবোৰ চিনাক্ত কৰে । AI ৰ সহায়ত কৃষিত উদ্ভিদৰ আৰ্হি বিশ্লেষণ কৰিবলৈ গভীৰ শিক্ষণ প্ৰয়োগ (Deep Learning) বিকশিত কৰা হয় । এনে AI সক্ষম প্ৰয়োগবোৰ মাটিৰ ক্ৰুটি, উদ্ভিদৰ কীট আৰু ৰোগ বুজাত সহায়ক ।
-
AI এগ্ৰিকালচাৰ বটচ (Agriculture-bots): AI সক্ষম কৃষি বটবোৰে কৃষক সকলক তেওঁলোকৰ শস্যবোৰ অপতৃণৰ পৰা সুৰক্ষিত কৰাৰ অধিক দক্ষ উপায় বিচাৰি উলিওৱাত সহায় কৰে । AI য়ে শ্ৰমিক প্ৰত্যাহ্বান অতিক্ৰম কৰাত সহায় কৰে । কৃষি ক্ষেত্ৰত AI বটচবোৰে মানৱ শ্ৰমিকৰ তুলনাত দ্ৰুত গতিত অধিক পৰিমাণৰ শস্য চপোৱাত সহায় কৰে ।
উপসংহাৰ (Conclusion):
AI প্ৰযুক্তিয়ে সমগ্ৰ দেশৰ কৃষক সকলে সন্মুখীন হোৱা মুখ্য কৃষি সমস্যাবোৰৰ উদ্ভাৱনীমূলক আৰু সঠিক সমাধান প্ৰদান কৰি আহিছে । কীট নিয়ন্ত্ৰণৰ পৰা কৃষিৰ কামত সহায় কৰিবলৈ আৰু বতৰৰ ভৱিষ্যতবাণী ইত্যাদি AI প্ৰায় সকলো বোৰৰ সমাধান প্ৰদান কৰে । আগন্তুক বছৰবোৰত আমি কৃষকৰ সৈতে পোনপটীয়াকৈ সম্পৰ্কিত AI ক্ষেত্ৰত অধিক ৰোমাঞ্চকৰ আৱিস্কাৰ দেখিম । সেই দিনবোৰ গল যেতিয়া কৃষকসকলে তেওঁলোকৰ শস্যৰ মানদণ্ডৰ বিষয়ে চিন্তিত হব লগা হৈছিল কিয়নো মেচিন লাৰ্ণিং (Machine Learning), ডিপ লাৰ্ণিং (Deep learning) আৰু কম্পিউটাৰ ভিজনৰ (Computer Vision) দৰে প্ৰযুক্তি কৃষক সকলৰ সহায়লৈ আহিছে ।
শ্ৰী দীপক কুমাৰ গোস্বামী
কাৰ্যসূচী সহায়ক (কম্পিউটাৰ)
কৃষি বিজ্ঞান কেন্দ্ৰ ধেমাজী
অসম কৃষি বিশ্ববিদ্যালয়
চিলাপথাৰ, ধেমাজি
ফোনঃ ৯৯৫৪-৩৭০৯৩৬