উচ্চ অৰ্থনৈতিক লাভালাভ থকা উদ্ভিদবোৰৰ ভিতৰত চন্দন কাঠ অন্যতম। বজাৰত চন্দনকাঠৰ চাহিদা যথেষ্ট, কিয়নো ইয়াক ঔষধি গুণ আৰু অন্যান্য ধৰ্মীয় ৰীতি-নীতিত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। গতিকে কৃষকসকলৰ বাবে চন্দন কাঠৰ খেতি কৰাটো এটা লাভজনক ব্যৱসায় হিচাপে প্ৰমাণিত হ'ব পাৰে। এইটো পৰম্পৰাগত কৃষিতকৈ পৃথক কিন্তু ইয়াৰ সমৃদ্ধ ঔষধি গুণাগুণৰ বাবে বিশ্বৰ বজাৰত এক সুকীয়া স্থান আছে।
পূজাৰ পাঠ আৰু অন্যান্য ধৰ্মীয় ৰীতি-নীতিকে ধৰি চন্দন কাঠ ঔষধ আৰু সুগন্ধি তৈয়াৰ কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। সেয়েহে, ইয়াক কেৱল ভাৰতৰ দৰে বহু-সংস্কৃত দেশতে নহয়, সমগ্ৰ বিশ্বতে ইয়াৰ চাহিদা বিদ্যমান। চন্দন কাঠৰ উৎপাদন বজাৰৰ চাহিদাতকৈ কম। সেয়েহে, চন্দন কাঠক মূল্যৱান বুলি গণ্য কৰা হয়। ভাৰতে নিজেই প্ৰতি বছৰে 7,000 ৰ পৰা 8,000 টন চন্দন কাঠ ব্যৱহাৰ কৰে কিন্তু উৎপাদন 100 টনৰ ভিতৰত সীমিত। গতিকে ইয়াৰ মূল্য প্ৰতি কিলোগ্ৰামত 6,000 টকাৰ পৰা 12,000 টকাৰ ভিতৰত।
সমগ্ৰ বিশ্বতে ১৬ টা প্ৰজাতিৰ চন্দন কাঠ আছে। চেণ্টলাম এলবাম প্ৰজাতিবোৰক আটাইতকৈ সুগন্ধি আৰু ঔষধি গুণেৰে পৰিপূৰ্ণ বুলি গণ্য কৰা হয়। ইয়াৰ উপৰিও, বগা চন্দন কাঠ, চেণ্ডেল, আবেয়াদ, শ্ৰীখণ্ড, মনোৰম চেণ্ডেল প্ৰজাতিও গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু পোৱা যায়। কৃষকসকলে চন্দন কাঠ খেতিৰ বাবে কিছুমান বস্তুৰ যত্ন লোৱাৰ প্ৰয়োজন।
দেশত প্ৰতি কিলোগ্ৰাম চন্দন কাঠৰ দাম প্ৰায় ৮ৰ পৰা ১০ হাজাৰ টকা। বিদেশত প্ৰতি কিলোগ্ৰাম চন্দন কাঠ বিক্ৰী হয় ২০ৰ পৰা ২৫ হাজাৰ টকাত। বগা চন্দনৰ গছৰ পৰা ওলোৱা তেল আৰু কাঠ দুয়োটাই ঔষধী গুণযুক্ত। চাবোন, প্ৰসাধন সামগ্ৰী আৰু পাৰফিউমত চন্দন গছৰ তেল সুগন্ধি হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
মাটিৰ বাছনি
সকলো ধৰণৰ মাটিত চন্দন কাঠখেতি কৰিব পাৰি কিন্তু বালিময় মাটি, মসৃণ মাটি, ৰঙা মাটি, ক'লা দানাযুক্ত মাটি চন্দন কাঠৰ উদ্ভিদৰ বাবে অধিক উপযুক্ত। চন্দন কাঠ এনে ঠাইত খেতি কৰিব নালাগে য'ত পানী জমা হয় আৰু বৰফ পৰে। চন্দন কাঠ শিলাময় আৰু আঠালেটীয়া মাটী উপযুক্ত নহয়। কাশ্মীৰৰ লাডাখ আৰু ৰাজস্থানৰ জয়সলমেৰ চন্দন কাঠ খেতিৰ বাবে উপযুক্ত নহয়। অৱশ্যে, সমগ্ৰ দেশতে চন্দনকাঠ খেতি কৰিব পাৰি। পশ্চিম বংগৰ বনাঞ্চল চন্দন কাঠ খেতিৰ বাবে উপযুক্ত।
কৃষি পদ্ধতি
চন্দন কাঠ খেতিৰ বাবে উপযুক্ত মাটি বাছনি কৰাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ। এক একৰ পথাৰত ৩৭৫ টা বগা চন্দন কাঠৰ উদ্ভিদ ৰোপণ কৰিব পাৰি। চন্দন কাঠৰ উদ্ভিদবোৰত বেছি পানী দিব নালাগে। ইয়াৰ বাবে, পথাৰত এটা ৰাম বনাব লাগে আৰু ৰোপণ কৰিব লাগে।
ইয়াৰ বাবে, ৰামৰ পৰা ৰামলৈ দূৰত্ব 10 ফুট হ'ব লাগে আৰু ৰামৰ ওপৰৰ উদ্ভিদৰ পৰা দূৰত্ব 12 ফুট হ'ব লাগে। চন্দন কাঠ খেতি কৰিবলৈ ইচ্ছাকৃত কৃষকসকলে এটা কথা মনত ৰাখিব লাগে যে ইয়াৰ গছ অকলে ৰোপণ কৰিব নোৱাৰি। যদি চন্দন কাঠগছ অকলে ৰোপণ কৰা হয়, ই বৃদ্ধি নহ'ব। ইয়াৰ কাৰণ হৈছে চন্দন কাঠ হৈছে এক অৰ্ধপৰজীৱী উদ্ভিদ। এইগছে জীৱনৰ প্ৰয়োজনীয়তা আধা নিজে পূৰণ কৰে, আৰু বাকী আধা আন উদ্ভিদৰ শিপাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰিব লাগে। গতিকে যেতিয়াই আপুনি চন্দন কাঠৰ গছ ৰোপণ কৰে, ইয়াৰ সৈতে আনগছ অধিক ৰোপণ কৰক।
এটা কথা মনত ৰাখিব লাগিব যে কিছুমান উদ্ভিদ চন্দনগছৰ লগত ৰোপণ কৰা হয় যাৰ ফলত প্ৰাকৃতিকভাৱে চন্দন কাঠৰ বিকাশ হয়। সেয়েহে, এক একৰভূমিত 375 টা বগা চন্দন কাঠৰ উদ্ভিদ ৰোপণ কৰা হয় আৰু লগতে 125 টা সঙ্গী উদ্ভিদ ৰোপণ কৰিব লাগে। এক একৰত চন্দন কাঠৰ উদ্ভিদ আৰু ইয়াৰ সংগী উদ্ভিদৰো ৰোপণ কৰিব লাগে। ৰঙা চন্দনকাঠ, কাইজুৰাইনা, দেশী নিমৰ লগতে সতীৰ্থ উদ্ভিদ মিঠা নিম আৰু সহজান আদি প্ৰাথমিক উদ্ভিদ ৰোপণ কৰাটো অধিক উপযুক্ত।
চন্দন কাঠৰ উদ্ভিদ বা বীজ কৰ পৰা লাভ কৰিব পাৰি
চন্দন কাঠ খেতিৰ বাবে বীজ আৰু উদ্ভিদ দুয়োটা ক্ৰয় কৰিব পাৰি। ইয়াৰ বাবে, কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ কাঠ বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তি প্ৰতিষ্ঠান (কাঠ বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তিবিদ্যা প্ৰতিষ্ঠান) বাংগালোৰৰ সৈতে যোগাযোগ কৰিব পাৰে। ইয়াৰ পৰা আপুনি চন্দন কাঠৰ উদ্ভিদ পাব পাৰে। ইয়াৰ উপৰিও, উত্তৰ প্ৰদেশত এটা নাৰ্চাৰী আছে য'ৰ পৰা এই উদ্ভিদ লাভ কৰিব পাৰি। অসমত নগাওঁত বিভিন্ন নাৰ্চাৰীত ইয়াৰ পুলি পাব পাৰে। নাইবা আপোনাৰ জিলাৰ কৃষি বিকাশ কেন্দ্রৰ লগত যোগাযোগ কৰিলে ইয়াৰ পুলি যোগান ধৰিব পাৰে। ইয়াৰ উপৰিও বন বিভাগৰ লগতো যোগাযোগ কৰিব পাৰে।
(সংগৃহীত-Credit goes to Swabalamban Facebook Page)
লগতে পঢ়ক-দালচেনি খেতি-অসমৰ বাবে এক লাভজনক কৃষি ব্যৱসায়!