পুৰণি কালৰ পৰাই খেতিৰ কঠিন কামবোৰৰ বাবে জীৱ-জন্তুৱেই আছিল প্ৰধান শক্তিৰ উৎস। পিছলৈ ভাপ শক্তিয়ে একেখিনি ঠাই ল’বলৈ আৰম্ভ কৰিলে। আৰু তাৰ পিছত গেছ চালিত ট্ৰেক্টৰে ঠাই ল’লে, তাৰ পিছত ডিজেল ইঞ্জিন। উন্নত দেশ সমূহত ইয়াৰ ফলত কৃষি শ্ৰমিকৰ সংখ্যা হ্ৰাস পালে যদিও কৃষি যন্ত্ৰৰ ব্যৱহাৰৰ লগে লগে কৃষি উৎপাদন ক্ৰমাগতভাৱে বৃদ্ধি পাবলৈ ধৰিলে।
কৃষিক্ষেত্ৰত প্ৰযুক্তিয়ে উৎপাদন আৰু উৎপাদিত সামগ্ৰীৰ গুণগত মানদণ্ড বৃদ্ধি কৰিছে। আধুনিক যুগত পৰম্পৰাগত আৰু পুৰণি কৃষি সঁজুলি ব্যৱহাৰ কৰি খেতিপথাৰত গধুৰ কাম কৰি থকা কৃষক সকলে নিজৰ স্বাস্থ্য আৰু সময় নষ্ট কৰি আছে। আগতে কৃষিক্ষেত্ৰত প্ৰযুক্তিগত প্ৰতিভা হিচাপে পৰিচিত এখন ট্ৰেক্টৰ এতিয়া পুৰণি খবৰ হৈ পৰিছে। আধুনিক কৃষি যন্ত্ৰই এতিয়া কৃষি উদ্যোগটোক উন্নত কৰি তুলিছে কিয়নো সময়ৰ লগে লগে কৃষি প্ৰযুক্তি আৰু সঁজুলিৰ আমোল পৰিৱৰ্তন ঘটিছে। কৃষক সকলে প্ৰথমে ব্যৱহাৰ কৰা অত্যাৱশ্যকীয় হাতৰ সঁজুলি যেনে বেলচা, ৰেক ইত্যাদি এতিয়া বৃহৎ যন্ত্ৰপাতিৰ সৈতে সংলগ্ন কৰি অধিক কাৰ্যক্ষম কৰি তুলিব পাৰি। অন্যান্য প্ৰযুক্তিয়ে কৃষক সকলক নিখুঁত কৃষিৰ বাবে নিজৰ পাম সমূহক ইণ্টাৰনেটৰ সৈতে সংযোগ কৰিবলৈ সুবিধা দিছে। আধুনিক যুগৰ কৃষক সকলে জনা উচিত যে তেওঁলোকৰ খেতিৰ বাবে উপযুক্ত সঁজুলি বাছি লোৱাটোৱেই হৈছে সফলতাৰ চাবিকাঠি। কৃষি পামত কৃষকৰ প্ৰয়োজন অনুসৰি বিভিন্ন সঁজুলিৰ প্ৰয়োজন হয়।
পামৰ সঁজুলি/ যন্ত্ৰপাতিৰ শেহতীয়া উদ্ভাৱন:
শেহতীয়াকৈ যন্ত্ৰপাতিৰ উদ্ভাৱনে পামত বহুমুখী সুবিধা প্ৰদান কৰিছে। উদ্ভাৱন সমূহে কৃষিৰ গতিপথ সলনি কৰাত সহায় কৰিছে আৰু কৃষক সকলে অধিক দক্ষতাৰে নিজৰ কাম সম্পন্ন কৰিবলৈ সক্ষম কৰিছে। কিছুমান উদাহৰণ তলত দিয়া ধৰণৰ:
১) কম্পেক্ট ট্ৰেক্টৰ (Compact Tractor)
কম্পেক্ট ট্ৰেক্টৰ হৈছে খেতিৰ সঁজুলিৰ ভিতৰত অন্যতম। এই ট্ৰেক্টৰবোৰ পৰম্পৰাগত ট্ৰেক্টৰতকৈ সৰু যদিও এতিয়াও ইহঁতৰ হৰ্চপাৱাৰ (horse power) সমান। অৰ্থাৎ ইহঁতি বেছিভাগ কাম সম্পূৰ্ণ কৰিব পাৰে আনকি গধুৰ বস্তুও তুলিব পাৰে আৰু মাটি খনন কৰিব পাৰে।
২) পিকআপ ট্ৰাক (Pickup Truck)
এখন নিৰ্ভৰযোগ্য পিকআপ ট্ৰাক হৈছে ফাৰ্মৰ বাবে আটাইতকৈ অপৰিহাৰ্য যন্ত্ৰ। ই কাঠ, খাদ্য আৰু নিৰ্মাণ সামগ্ৰী কঢ়িয়াব পাৰে। যেতিয়া ট্ৰেইলাৰৰ সৈতে যোৰা লগোৱা হয় ই পশুধনও স্থানান্তৰ কৰিব পাৰে। বহুতো পিকআপ ট্ৰাক এতিয়া জি.পি.এছ (GPS) আৰু টাচস্ক্ৰীণ (Touchscreen) নিয়ন্ত্ৰণৰ সৈতে আহে।
৩) ড্ৰোন (Drone)
ড্ৰোনে শেহতীয়াকৈ খেতিপথাৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰভাৱ পেলাইছে। অধিক কৃষি উদ্যোগে তেওঁলোকৰ খেতিপথাৰত এতিয়া ড্ৰোন প্ৰযুক্তি ব্যৱহাৰ কৰিব ধৰিছে। ড্ৰোনে শস্যৰ মেপ আৰু জৰীপ কৰিব পাৰে, পথাৰত স্প্ৰে কৰিব পাৰে, আনকি মাটিৰ বিন্যাসও অনুসৰণ কৰিব পাৰে।
৪) উলম্ব পাম (Vertical Farms)
উলম্ব ফাৰ্ম আৰু সেইবোৰত ব্যৱহৃত সঁজুলিবোৰ হৈছে কিছুমান শেহতীয়া উদ্ভাৱন যি বহুমুখীতা বৃদ্ধি কৰিছে।
৫) স্মাৰ্ট ছিড ফাৰ্মাৰ (Smart Seed Firmer)
স্মাৰ্ট ছিড ফাৰ্মাৰে(Smart Seed Firmer) জৈৱিক পদাৰ্থৰ মেপ কৰিবলৈ অপটিকেল চেন্সৰ (optical sensor) ব্যৱহাৰ কৰে, মাটিৰ আৰ্দ্ৰতাৰ মাত্ৰা ধৰা পেলায় আৰু বীজৰ গভীৰতা সলনি কৰিব পাৰে। পৰম্পৰাগত মডেলতকৈ ই এক নতুন আৰু বহুমুখী প্ৰযুক্তি।
৬) টেলিমেটিক্স (Telematics)
একাধিক উদ্যোগে দীঘলীয়া দূৰত্বত কম্পিউটাৰ এটাৰ জৰিয়তে তথ্য প্ৰেৰণ কৰিবলৈ টেলিমেটিক্স ব্যৱহাৰ কৰে। এই প্ৰযুক্তিগত উদ্ভাৱনে কৃষক সকলক তেওঁলোকৰ সঁজুলি আৰু যন্ত্ৰসমূহ নিৰীক্ষণ কৰিবলৈ সক্ষম কৰে। এই প্ৰযুক্তিয়ে কৃষকক ক্ষেত্ৰ কাৰ্যকলাপ (field operations) স্বয়ংক্ৰিয় কৰিবলৈ আৰু এটা স্থানৰ পৰা যন্ত্ৰপাতি স্থানান্তৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়ে।
৭) পোষ্ট হোল ডিগাৰ (Post Hole Digger)
পামত পোষ্ট হোল ডিগাৰ অন্যতম বহুলভাৱে ব্যৱহৃত সঁজুলি। ইয়াৰ দ্বাৰা কৃষক সকলে বেৰ আৰু সৌৰ পেনেলৰ খুঁটা, বৃক্ষৰোপণ আদিৰ বাবে গাঁত খান্দিব পাৰে।
৮) পেলেট ফৰ্ক (Pallet Fork)
কৃষক সকলৰ বাবে এক উৎকৃষ্ট বিনিয়োগ হৈছে এটা পেলেট ফৰ্ক। এখন পামত পেলেট ফৰ্কৰ বহুমুখী কাৰ্য্য ব্যৱস্থাৰে পাম পৰিচালনা কৰাটো অধিক সহজ কৰি তোলে। ফেন্সিং পোষ্ট স্থাপন কৰা, চালৰ সামগ্ৰী উঠোৱা, কসাই কৰা ইত্যাদি কামৰ বাবে হৰিণা বা অন্যান্য জন্তু উঠোৱা আদিকে ধৰি বিভিন্ন কামৰ বাবে পেলেট ফৰ্ক ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
৯) স্প্ৰেডাৰ (Spreader)
কৃষক সকলে প্ৰায়ে শস্য আৰু অন্যান্য পথাৰৰ চাৰিওফালে বৃহৎ পৰিমাণৰ সাৰ সমানভাৱে বিতৰণ কৰিবলৈ স্প্ৰেডাৰ ব্যৱহাৰ কৰে যাতে শস্যই পৰ্যাপ্ত পুষ্টি লাভ কৰে। ইয়াৰ উপৰিও ইহঁতে ৰোপণৰ সময়ত বীজ বিতৰণ কৰিব পাৰে।
শেহতীয়া বছৰত কৃষি যন্ত্ৰপাতিৰ শাখাত কেইটামান উদ্ভাৱন কৰা হৈছে। সেইবোৰ তলত উল্লেখ কৰা হল:
১) নাঙল (Plough)
নাঙল এক প্ৰাথমিক খেতিৰ সঁজুলি যিয়ে ট্ৰেক্টৰৰ সৈতে সংলগ্ন হৈ ট্ৰেক্টৰ সঁজুলি হিচাপে কাম কৰে আৰু মাটিখিনি সুন্দৰকৈ খেতি কৰাত সহায় কৰে। এই যন্ত্ৰপাতি ৰোপণৰ বতৰত মাটি প্ৰস্তুত কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
২) কম্বাইন হাৰ্ভেষ্টাৰ (Combine Harvester)
কম্বাইন হাৰ্ভেষ্টাৰ হৈছে অন্যতম উন্নত যন্ত্ৰ যিয়ে কৃষক সকলক চপোৱাৰ কামত দিনটোৰ সময় ৰাহি কৰে। কম্বাইন হাৰ্ভেষ্টাৰটো এনেদৰে ডিজাইন কৰা হৈছে যে ই একাধিক শস্য যেনে ঘেঁহু, কুঁহিয়াৰ, যৱ, ধান ইত্যাদি চপোৱাৰ বাবে সামঞ্জস্যপূৰ্ণ। আধুনিক শস্য চপোৱা যন্ত্ৰই চপোৱাৰ কাম ক্ষীপ্ৰ কৰি তোলে যাতে নূন্যতম সময়ত পৰৱৰ্তী শস্যৰ বাবে পথাৰ মুকলি কৰিব পৰা যায়।
৩) ৰ’টাভেটৰ বা ৰ’টাৰী টিলাৰ (Rotavator or Rotary Tiller)
ৰ’টাভেটৰ বা ৰ’টাৰী টিলাৰ হৈছে এক বহুমুখী খেতিৰ সঁজুলি যি মাটি ঘূৰাবলৈ ব্লেডৰ এটা শৃংখলা ব্যৱহাৰ কৰে। পামত বীজ প্ৰস্তুত কৰাটো সহজ কৰি তুলিবলৈ কৃষকৰ মাজত ৰটাৰী টিলাৰ যথেষ্ট জনপ্ৰিয়। এই সঁজুলিবোৰ মুখ্যতঃ ঘাঁহনি, খেতিপথাৰ, বাগিচা আদিত মাটি ভাঙিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
৪) বহু সংকৰ ৰোপণ (Multi-hybrid planting)
ৰোপণ যুক্তিসঙ্গতভাৱে আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কৃষি কাৰ্য। উদাহৰণ স্বৰূপে একে সময়তে একাধিক প্ৰকাৰৰ মাকৈ বা চয়াবীনৰ মাজত দুটা হাইব্ৰিড ৰোপণ কৰাৰ সামৰ্থ্যই কৃষক সকলক খেতিপথাৰৰ প্ৰতি একৰত উৎপাদন সৰ্বাধিক কৰিবলৈ সহায় কৰিব।
৫) স্মাৰ্ট ছিডাৰ (Smart Seeder)
বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত সৰ্বাধিক উৎপাদন কৰাৰ বাবে কৃষিৰ আন এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ অগ্ৰগতি হ'ল CX6 স্মাৰ্ট চিডাৰ। ড্ৰিলৰ অনন্য পৰিৱৰ্তনশীল-হাৰ (Variable rate) বিতৰণ প্ৰণালীয়ে প্ৰতিটো ঢাকনিৰ পৰা একেলগে ছয়টা লৈকে সামগ্ৰী প্ৰয়োগ কৰিব পাৰে যাৰ ফলত আপুনি সঠিক পৰিমাণৰ সাৰ নিখুঁতভাৱে ৰাখিব পাৰে। ইয়াৰ উপৰিও CX6 স্মাৰ্ট চিডাৰে বিভিন্ন ধৰণৰ মাটিৰ স্থিতি, মাটিৰ প্ৰকাৰ, সাৰৰ প্ৰয়োজনীয়তা, শস্য জোখা ইত্যাদিত সহায় কৰে।
৬) মাল্টিচেনেল স্প্ৰেয়াৰ (Multichannel sprayer)
ক্লেমছন বিশ্ববিদ্যালয়ে এটা ব্যৱস্থা প্ৰস্তুত কৰিছিল, মাল্টিচেনেল স্প্ৰেয়াৰত কাষ্টম ছফ্টৱেৰৰ দ্বাৰা নিয়ন্ত্ৰিত ৰিলে এটা জি.পি.এছ (GPS) ৰিচিভাৰ আৰু ছ’লেন’ইড ভালভ (solenoid valves) থাকে, যিয়ে এটা নিৰ্দিষ্ট স্থানত ২৪টা বিভিন্ন ৰাসায়নিক পদাৰ্থ প্ৰয়োগ কৰিবলৈ সক্ষম।
৭) অনবৰ্ড এয়াৰ ইনফ্লেচন (On-board air inflation)
এই প্ৰণালীবোৰে আপোনাক পাম্পআপ(pump up) কৰিবলৈ বা পাতল টায়াৰ বনাবলৈ অনুমতি দিয়ে যাতে সংকোচন হ্ৰাস হয় আৰু ক্ষেত্ৰৰ উৎপাদনশীলতা বৃদ্ধি হয়।
৮) ই-ফিচাৰী, স্মাৰ্ট ফিচ ফিডাৰ (E-fishery, the Smart Fish Feeder)
ই-ফিচাৰীয়ে বাণিজ্যিক জলজ কৃষিৰ বাবে এটা স্মাৰ্ট মাছ খুৱাব পৰা মেচিন আগবঢ়াইছে। ফিডাৰে গতি চেন্সৰৰ (motion sensor) জৰিয়তে মাছৰ ভোক অনুভৱ কৰিব পাৰে আৰু যদি মাছটোৱে উত্তেজিত আৰু ভোক অনুভৱ কৰে তেন্তে মেচিনে স্বয়ংক্ৰিয়ভাৱে মাছৰ খাদ্য যোগান ধৰিব।
৯) ডিস্ক হেৰ’ (Disc Harrow)
ডিস্ক হেৰ’ হৈছে মাটি চহোৱাৰ অন্যতম প্ৰয়োজনীয় সঁজুলি যিটো মাটিৰ পিণ্ডবোৰ দ্ৰুতভাৱে খুব সুন্দৰকৈ ভাঙিব পাৰে আৰু ইয়াৰ উপৰিও কৃষক সকলে খেতি কৰাৰ পিছত গছৰ চাৰিওফালে থকা অপতৃণ নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পাৰে।
১০) লেভেলাৰ (Leveler)
এই ট্ৰেক্টৰৰ সঁজুলিয়ে মাটিক অধিক সমতল আৰু মসৃণ কৰি তোলে যাৰ ফলত ই শস্যৰ বাবে আৰ্দ্ৰ পৰিৱেশ সৃষ্টি কৰিব পাৰে আৰু সাৰ, বীজ, ৰাসায়ন আৰু ইন্ধনৰ ব্যৱহাৰ হ্ৰাস কৰে।
লগতে পঢ়ক-
কৃষি বিপণন আৰু সম্প্ৰসাৰণত ছ'চিয়েল মিডিয়াৰ ভূমিকাৰ এক চমু অৱলোকন
সংকলন আৰু সম্পাদনা
শ্ৰী দীপক কুমাৰ গোস্বামী
কৃষি বিজ্ঞান কেন্দ্ৰ ধেমাজি
অসম কৃষি বিশ্ববিদ্যালয়
চিমেন চাপৰি, ধেমাজি (অসম)
ফোন: ৯৯৫৪-৩৭০৯৩৬