ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰীয় দুগ্ধ দিৱস (National Milk Day) ৰ উদ্দেশ্য হৈছে দেশত শ্বেত বিপ্লৱৰ পথপ্ৰদৰ্শক হিচাপে গণ্য কৰা ড০ ভাৰ্গিজ কুৰিয়েনৰ জন্মদিন উদযাপন কৰা। "ভাৰতৰ মিল্কমেন" তেওঁৰ বাবে আন এটা নাম। দেশত গাখীৰ উৎপাদন বৃদ্ধি কৰাৰ বাবে, ভাৰতত শ্বেত বিপ্লৱ আৰম্ভ কৰাৰ কৃতিত্ব প্ৰাপ্ত ব্যক্তি ড০ কুৰিয়েনে "অপাৰেচন ফ্লাড" প্ৰৱৰ্তন কৰিছিল।
পৰৱৰ্তী সময়ত পৰ্যায়ক্ৰমে অপাৰেচন ফ্লাড সম্পন্ন কৰা হৈছিল:
-
বিশ্ব খাদ্য কাৰ্যসূচীয়ে প্ৰথম পৰ্যায়ৰ (1970-1981) বাবে ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ (পূৰ্বতে ইউৰোপীয় অৰ্থনৈতিক সম্প্ৰদায়) দ্বাৰা প্ৰদান কৰা বাটাৰ তেল আৰু স্কিম গাখীৰ পাউডাৰৰ বিক্ৰীৰ পৰা পুঁজি লাভ কৰিছিল।
-
নগৰীয়া বজাৰবোৰে দ্বিতীয় পৰ্যায়ত (1981-1985) গাখীৰ বিপনীসমূহৰ সংখ্যা দুগুণ কৰি 290 লৈ বৃদ্ধি কৰে, য'ত গাখীৰ ৰন্ধনৰ সংখ্যা 18 ৰ পৰা 136 লৈ বৃদ্ধি পায়। 1985 চনৰ শেষৰ ফালে 4,250,000 গাখীৰ উৎপাদকৰ সৈতে 43,000 ভিলেজ সমবায়ৰ এক স্ব-নিৰ্ভৰশীল নেটৱৰ্ক স্থাপন কৰা হৈছিল।
-
তৃতীয় পৰ্যায়ত (1985-1996) দুগ্ধ সমবায়বোৰে বৰ্ধিত গাখীৰৰ পৰিমাণ আহৰণ আৰু বিক্ৰী কৰাৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় আন্তঃগাঁথনি উন্নত আৰু সম্প্ৰসাৰিত কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল। এই পৰ্যায়ত 30000 অতিৰিক্ত দুগ্ধ সমবায় যোগ দিয়া হৈছিল, যাৰ ফলত মুঠ 73000 হয়।
আইডিএ (Indian Dairy Association), এনডিডিবি (National Dairy Development Board) আৰু 22 খন ৰাজ্যিক পৰ্যায়ৰ গাখীৰ ফেডাৰেচনকে ধৰি ভাৰতৰ আগশাৰীৰ গাখীৰ আৰু দুগ্ধ সংগঠনবোৰে 26 নৱেম্বৰক ৰাষ্ট্ৰীয় দুগ্ধ দিৱস হিচাপে মনোনীত কৰাৰ সিদ্ধান্ত লয়। ৰাষ্ট্ৰীয় দুগ্ধ দিৱসত ড. কুৰিয়েনৰ প্ৰচেষ্টাক সন্মান জনোৱা হয় আৰু লোকসকলক গাখীৰৰ স্বাস্থ্যৰ সুবিধা আৰু পুষ্টিগত মূল্যৰ বিষয়ে অৱগত কৰা হয়।
"শ্বেত বিপ্লৱৰ পিতৃ" ড. ভাৰ্গিজ কুৰেইনৰ বিষয়ে
১৯২১ চনৰ ২৬ নৱেম্বৰত কেৰালাৰ কোজিকোডত মাতৃভাষাৰে জন্মগ্ৰহণ কৰা মালায়ালম ড০ কুৰেইনে তেওঁৰ শিক্ষাৰ বাবে ইৰোডৰ হীৰক জয়ন্তী উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ত পঢ়িছিল। উচ্চ শিক্ষাৰ সময়ত, তেওঁ দুগ্ধ অভিযান্ত্ৰিক অধ্যয়নৰ বাবে চৰকাৰী বৃত্তি লাভ কৰিছিল।
"বিলিয়ন-লিটাৰ ধাৰণা" সামাজিক উদ্যোগী ড. কুৰিয়েনৰ দ্বাৰা বিকশিত কৰা হৈছিল। দুগ্ধ পালন এতিয়া ভাৰতৰ সৰ্ববৃহৎ স্ব-নিৰ্ভৰশীল ব্যৱসায় আৰু যিটোৱে অপাৰেচন ফ্লাডৰ বাবে গাওঁবোৰত আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ সংখ্যক কৰ্মসংস্হাপনৰ সৃষ্টি কৰে।
চৰকাৰে ১৯৪৯ চনত বোম্বাইৰ আনন্দত কুৰিয়েনক ইয়াৰ এটা পৰীক্ষামূলক ক্ৰীমেৰী দিছিল। চৰকাৰৰ সৈতে তেওঁৰ নিযুক্তিৰ মাজভাগত, কুৰিয়েনে ত্যাগ কৰে আৰু কাইৰা জিলা সমবায় গাখীৰ উৎপাদক ইউনিয়ন লিমিটেড (কেডিচিএমপিইউএল) প্ৰতিষ্ঠা কৰে যাক পিছলৈ এএমইউএল ডেইৰী বুলিও জনা যায়।
শ্বেত বিপ্লৱৰ জৰিয়তে আমূলৰ জন্ম
এই আকৰ্ষণীয় কাহিনীটোৰ বীজ ৭৫ বছৰৰ আগতে পশ্চিম ভাৰতৰ ৰাজ্য গুজৰাটৰ এখন সৰু চহৰত ৰোপণ কৰা হৈছিল। স্থানীয় বাণিজ্য কাৰ্টেলৰ শোষণমূলক বাণিজ্য পদ্ধতিয়ে সমবায় আন্দোলনক উদ্দীপিত কৰিছিল। বাণিজ্যৰ অন্যায় আৰু প্ৰৱঞ্চনামূলক প্ৰথাৰ দ্বাৰা ক্ষুব্ধ হৈ জিলাখনৰ কৃষকসকলে সমাধানৰ বাবে মহান ভাৰতীয় দেশপ্ৰেমী চৰ্দাৰ বল্লভভাই পেটেলৰ ওচৰলৈ যায়। তেওঁ তেওঁলোকক মধ্যস্থতাকাৰীসকলৰ পৰা আঁতৰি যাবলৈ আৰু উৎস, প্ৰক্ৰিয়াকৰণ আৰু বিপণন ব্যৱস্থাপনা কৰিবলৈ তেওঁলোকৰ সমবায় স্থাপন কৰিবলৈ পৰামৰ্শ দিছিল।
1946 চনত, স্থানীয় কৃষকসকলে গাখীৰ ধৰ্মঘট কৰিছিল। চৰ্দাৰ পেটেলৰ অনুপ্ৰেৰণাআৰু মোৰাৰজী দেশাই আৰু ত্ৰিভুৱনদাস পেটেলৰ দৰে নেতাসকলৰ নিৰ্দেশনাত, তেওঁলোকে 1946 চনত তেওঁলোকৰ সমবায় প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল।
এই সমবায়, কাইৰা জিলা সমবায় গাখীৰ উৎপাদক ইউনিয়ন লিমিটেডে মাত্ৰ দুটা ভিলেজ ডেইৰী কোঅপাৰেটিভ আৰু 247 লিটাৰ গাখীৰেৰে আৰম্ভ কৰিছিল, আৰু এতিয়া তেওঁ আমুল ডেইৰী নামেৰে অধিক পৰিচিত। আমুল ইয়াৰ প্ৰতিষ্ঠাপক অধ্যক্ষ ত্ৰিভুৱানন্দ পেটেলৰ অনুপ্ৰেৰণাদায়ক নেতৃত্ব আৰু ১৯৫০ চনৰ পৰা দুগ্ধজাত সামগ্ৰীৰ দায়িত্বত থকা ড০ কুৰিয়েনৰ সমৰ্পিত পেছাদাৰীত্বৰ বাবে ধন্যবাদ জ্ঞাপন কৰিছে।
সেই সময়ত ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী লাল বাহাদুৰ শাস্ত্ৰীয়ে সিদ্ধান্ত লৈছিল যে একেই দৃষ্টিভংগী দেশৰ দুগ্ধ উন্নয়ন নীতিৰ আধাৰশিলা হ'ব লাগে। তেওঁ বুজি পাইছিল যে আমুলৰ সফলতা চাৰিটা মুখ্য কাৰকৰ বাবে হৈছিল। কৃষকসকলে দুগ্ধ পামৰ গৰাকী আছিল, নিৰ্বাচিত বিষয়াসকলে গাওঁ আৰু জিলা সংস্থা পৰিচালনা কৰিছিল, আৰু দুগ্ধ পাম চলাবলৈ আৰু ব্যৱসায় চলাবলৈ পেছাদাৰী সকলক নিয়োগ কৰিছিল। আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ কথাটো হ'ল, সমবায়বোৰে কৃষকসকলৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ প্ৰতি সঁহাৰি জনাইছিল আৰু তেওঁলোকৰ দাবীৰ প্ৰতি সঁহাৰি জনাইছিল। তেওঁৰ উদ্যোগটোৱে ১৯৬৫ চনত ইয়াৰ ভেটিৰ সৈতে ৰাষ্ট্ৰীয় দুগ্ধ উন্নয়ন ব'ৰ্ড স্থাপন কৰিছিল।
ৰাষ্ট্ৰীয় দুগ্ধ উন্নয়ন পৰিষদ (National Dairy Development Board)
ভাৰতীয় সংসদৰ এক আইনে ৰাষ্ট্ৰীয় দুগ্ধ উন্নয়ন ব'ৰ্ড (NDDB) স্থাপন কৰিছিল, যি হৈছে এক বিধিবদ্ধ সংগঠন। ই ভাৰত চৰকাৰৰ মীন পালন, পশুপালন আৰু দুগ্ধ মন্ত্ৰালয়ৰ এক সম্পত্তি। আঞ্চলিক কাৰ্যালয়সমূহ দেশৰ চাৰিওফালে অৱস্থিত, মুখ্য কাৰ্যালয় টো গুজৰাটৰ আনন্দত আছে।
ইণ্ডিয়ান ডেইৰী মেচিনেৰী কোম্পানী লিমিটেড, মাদাৰ ডেইৰী আৰু ইণ্ডিয়ান ইমিউনোলজিকেল লিমিটেড, দুয়োটা হায়দৰাবাদত, এনডিডিবিৰ বিভাগ। উৎপাদকসকলৰ দ্বাৰা নিয়ন্ত্ৰিত আৰু মালিকানাধীন সংগঠনবোৰক পুঁজি আৰু সহায় প্ৰদান কৰিবলৈ বোৰ্ডখন স্থাপন কৰা হৈছিল। ইয়াৰ পদক্ষেপ আৰু কাৰ্যসূচীবোৰে ৰাষ্ট্ৰীয় পদক্ষেপবোৰক প্ৰচাৰ কৰে যি কৃষি সমবায়সমূহৰ সম্প্ৰসাৰণত সহায় কৰে আৰু সেইবোৰ উন্নত কৰাৰ বাবে কাম কৰে। পৰিষদৰ কাৰ্যকলাপবোৰ মৌলিকভাৱে সহযোগিতামূলক মূল্যবোধ আৰু কৌশলৰ ওপৰত আধাৰিত।
ভাৰতীয় অৰ্থনীতিৰ ওপৰত শ্বেত বিপ্লৱৰ প্ৰভাৱ
বৰ্তমান বিশ্বৰ সৰ্ববৃহৎ গাখীৰ উৎপাদক হৈছে ভাৰত। স্বাধীনতাৰ পিছত গাখীৰ উৎপাদন ছয় গুণতকৈও অধিক বৃদ্ধি পাইছে। তদুপৰি, এতিয়া প্ৰতিদিনে প্ৰতিজন ব্যক্তিৰ বাবে অধিক গাখীৰ উপলব্ধতা আছে।
দুগ্ধ খণ্ডৰ বিকাশৰ বাবে শ্বেত বিপ্লৱ যিমান গুৰুত্বপূৰ্ণ আছিল সেউজ বিপ্লৱ শস্য উৎপাদনৰ বাবে। উন্নত গো-প্ৰজনন পদ্ধতি আৰু নতুন প্ৰযুক্তিৰ ব্যৱহাৰ হৈছে ফলাফলক প্ৰভাৱিত কৰা উপাদান।
ক্ষুদ্ৰ আৰু প্ৰান্তীয় কৃষকৰ লগতে ভূমিহীন শ্ৰমিকসকলে বেছিভাগ শ্বেত বিপ্লৱৰ পৰা লাভৱান হৈছে। অপাৰেচন ফ্লাড প্ৰগ্ৰামৰ সফলতা নিশ্চিত কৰিবলৈ আনন্দ, মেহছানা আৰু পালানপুৰত গৱেষণা কেন্দ্ৰ সৃষ্টি কৰা হৈছে। শিলিগুৰি, জলন্ধৰ আৰু ইৰোডৰ তিনিটা আঞ্চলিক কেন্দ্ৰও কাৰ্যক্ষম হৈ আছে।
নেচনেল মিল্ক গ্ৰিডৰ জৰিয়তে, অপাৰেচন ফ্লাডে 700 খন চহৰ আৰু চহৰৰ গ্ৰাহকসকলৰ বাবে উচ্চ মানদণ্ডৰ গাখীৰ পোৱাটো সম্ভৱ কৰি তুলিছিল। আঁচনিখনে মধ্যস্থতাকাৰীসকলক আঁতৰ কৰাত সহায় কৰিছিল, যি ঋতুগত মূল্যৰ পাৰ্থক্য হ্ৰাস কৰিছিল। সমবায় পৰিকাঠামোৰ বাবে, কৃষকসকলে নিজে গাখীৰ আৰু গাখীৰ সামগ্ৰী উৎপাদন আৰু বিতৰণ কৰাটো আৰ্থিকভাৱে সম্ভৱ আছিল।
ইয়াৰ উপৰিও, ই আমদানি কৰা গাখীৰ গোটৰ ওপৰত ভাৰতৰ নিৰ্ভৰশীলতাৰ অন্ত পেলাইছে। দেশখনে ইয়াৰ ঘৰুৱা দুগ্ধজাত সামগ্ৰীৰ চাহিদা পূৰণ কৰিবলৈ সক্ষম হোৱাৰ উপৰিও কেইবাখনো আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ৰাষ্ট্ৰলৈ গাখীৰ পাউডাৰ ৰপ্তানি কৰা আৰম্ভ কৰিছিল। ক্ৰছব্ৰিডিঙৰ ফলত, গাখীৰ খোৱা জন্তুৰ আনুবংশিক উন্নতিও উন্নত হয়। দুগ্ধ উদ্যোগৰ বিকাশ আৰু বিকাশৰ লগে লগে প্ৰায় ১০ নিযুত কৃষকে দুগ্ধ পালনৰ পৰা ৰাজহ উপাৰ্জন কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল।