পটল হৈছে এক জনপ্ৰিয় গ্ৰীষ্মকালীন পাচলি। ই Cucurbitaceae পৰিয়ালৰ এটা পাচলি যাৰ ইংৰাজী নাম Pointed Gourd আৰু বৈজ্ঞানিক নাম Trichosanthes dioica। গ্ৰীষ্ম আৰু বৰ্ষা কালত বতৰত পাচলিৰ অভাৱ হ'লে পটল আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ পাচলি হিচাপে কাম কৰে। পটলৰ উৎপাদন প্ৰতি হেক্টৰত ৪ টনৰ পৰা ১৫ টনলৈকে হয়। ইয়াৰ উপৰিও, বজাৰত এই পাচলিবোৰৰ উচ্চ চাহিদাৰ বাবে, কৃষকসকলে পটল খেতিৰ দ্বাৰা লাভান্বিত হয়।
বিভিন্ন অঞ্চলত বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ পটল দেখা যায়। উদাহৰণ স্বৰূপে, ওখ আৰু তৈলাক্ত, চুটি আৰু মোটা, গাঢ় সেউজীয়াৰ পৰা পাতল সেউজীয়া ইত্যাদি।
মাটি আৰু জলবায়ু (Soil and Climate)
গৰম আৰু আৰ্দ্ৰ জলবায়ু পটল খেতিৰ বাবে উপযুক্ত। অধিক তাপ আৰু সূৰ্যৰ পোহৰৰ প্ৰয়োজন। বানমুক্ত আৰু পানী জমা নোহোৱা বালিময় দো-আনশ মাটি পটল খেতিৰ বাবে ভাল। নদীৰ পাৰত থকা পলিৰ মাটিতো পটল খেতি কৰিব পাৰি।
খেতিৰ সময় (Farming time)
আগষ্টমাহত, পলিবেগত গছপুলিও তৈয়াৰ কৰা হয়| যাতে ইয়াক ডিচেম্বৰত বজাৰত বিক্ৰী কৰিব পৰা যায়। ইয়াৰ উপৰিও, অক্টোবৰৰ পৰা নৱেম্বৰ বা ফেব্ৰুৱাৰীৰ পৰা মাৰ্চ মাহবোৰ হৈছে পটল ৰোপণ কৰাৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ সময়। যদি আপুনি পটল খেতিৰ কথা ভাবে, তেন্তে মাটিখিনি অক্টোবৰ মাহৰ আগতে প্ৰস্তুত কৰিব লাগিব। যদি মাটিত পৰ্যাপ্ত আৰ্দ্ৰতা নাথাকে, ডালৰ কলম শুকাই যায় আৰু মৰি যায়। এই ক্ষেত্ৰত, পলিবেগত ডাল কলম প্ৰয়োগ কৰি গছপুলি ৰোপণ কৰি এই সমস্যাসমাধান কৰা সম্ভৱ। তীব্ৰ শীত আৰম্ভ হোৱাৰ আগতে গছৰ অঙ্গবোৰ বিকশিত হয় আৰু ফেব্ৰুৱাৰী-মাৰ্চত বজাৰলৈ আহে।
ভূমি প্ৰস্তুত কৰা (Land Preparation)
প্ৰথমতে, আপুনি মাটি ভালদৰে মাটিখিনি চহাই লব লাগে। ৪-৫ বাৰ মাটিখিনি চহাই মৈয়াই সমতল কৰিব লাগিব। ঢিপ পদ্ধতিত পটল খেতি কৰাটো উৎপাদনৰ বাবে ভাল আৰু বৰষুণৰ বতৰত পথাৰখন নষ্ট নহয়। সাধাৰণতে ঢিপ এটা 1.0-1.5 মিটাৰ বহল হয়। ঢিপৰ মাজত 1 মিটাৰৰ পৰা 1.5 মিটাৰলৈ বা 2 হাতৰ পৰা 3 হাতলৈ, পুলিবোৰ 3 খন হাতৰ পিছত ৰোপণ কৰিব লাগিব। গাত বনোৱাৰ ক্ষেত্ৰত, গাঁতৰ আকাৰ-দৈৰ্ঘ্য - 50 চেমি। প্ৰস্থ - 50 চেমি। গভীৰতা - 40 চেমি। নল্লা - 75 চেমি।
সাৰ প্ৰয়োগ (Fertilizer)
পটল হৈছে এক দীৰ্ঘম্যাদী শস্য। এই কাৰণে, জুনৰ পৰা শস্য চপোৱালৈকে প্ৰতি মাহে এবাৰকৈ, 75 গ্ৰাম ইউৰিয়া, 100 গ্ৰাম টি.এছ.পি. আৰু 60 গ্ৰাম এম.ও.পি. সাৰ ঢিপৰ মাটিত ছটিয়াই উৎপাদন বৃদ্ধি হয়।
ৰোগ ব্যৱস্থাপনা প্ৰণালী (Disease Management System)
মাখি (Fly)
ফলৰ মাখিবোৰে ফলত ফুটা কৰে আৰু কণী দিয়ে। কণীটো ওলাই আহে আৰু তাত পোক হয়। এইবোৰে ফলৰ কোমল অংশ খায়।
প্ৰতিকাৰ (Remedies)
পথাৰখন পৰিষ্কাৰ ৰাখিব লাগে। ফেৰোমন ব্যৱহাৰ কৰি পোক-পতংগ দমন কৰা সম্ভৱ। যদি আক্ৰমণটো মাৰাত্মক হয়, চাবিৰনক 2 মিলি/লিটাৰ বা চাইপাৰমিশ্ৰিন 1 মিলি/লিটাৰ বা এচিমিক্স 1 মিলি/লিটাৰ পানীৰ সৈতে মিহলি কৰা হয় আৰু 7-10 দিনৰ বাবে একেৰাহে 3-4 বাৰ স্প্ৰে কৰা হয়।
ৰঙা মকৰা (Red spider)
প্ৰভাৱিত পাতবোৰ কঠিন ছালৰ দৰে আৰু পাতবোৰ ম্লান হৈ যায় আৰু লাহে লাহে শুকাই যায়। ৰঙা মকৰাবোৰ আকাৰত অত্যন্ত সৰু। এইবোৰে পাতৰ তলত বাসস্হান কৰে। তেওঁলোকৰ আক্ৰমণত, পাতবোৰ কঠিন ছালৰ দৰে হৈ পৰে আৰু পাক খায়। প্ৰচণ্ড আক্ৰমণৰ ফলস্বৰূপে, গোটেই পাতটোৱে হালধীয়া আৰু মুগা ৰং লয় আৰু লাহে লাহে শুকাই যায়। ফলস্বৰূপে, গছৰ বিকাশ হ্ৰাস হয় আৰু উৎপাদন যথেষ্ট হ্ৰাস হয়।
প্ৰতিকাৰ (Remedies)
পথাৰখন পৰিষ্কাৰ ৰাখিব লাগে। 1 কিলোগ্ৰাম অৰ্ধ-ভঙা নিম বীজ 10 লিটাৰ পানীত 12 ঘণ্টাৰ বাবে তিয়াই ৰাখিব লাগে আৰু পাতৰ তলফালে স্প্ৰে কৰিব লাগে। যদি আক্ৰমণৰ হাৰ অধিক হয়, অমাইট বা টলষ্টাৰ (প্ৰতি লিটাৰ পানীত 2 মিলি মিহলি) মিহলি কৰক, আইবামেক্টিন গোটৰ ভাৰ্টিমেক 1.2 মিলি/লিটাৰ বা একামাইট 2 মিলি/লিটাৰ পানীৰ সৈতে মিহলি কৰি 7-10 দিনৰ পিছে পিছে স্প্ৰে কৰিব লাগে।
লগতে পঢ়ক-Bitter Gourd Cultivation: জানো আঁহক কেনেদৰে কৰিব তিঁতা কেৰেলাৰ খেতি!