ভাৰতত বছৰি প্ৰায় ৬.১২ নিযুত টনকৈ অধিক কপাহ উৎপাদন হয় যিটো বিশ্বৰ মুঠ কপাহ উৎপাদনৰ ২৫ শতাংশ । বিশ্বব্যাপী মুঠ জৈৱিক কপাহ উৎপাদনৰ পৰিসংখ্যা হৈছে ২.৪০ মেট্ৰিক টন । আনহাতে ভাৰতত মুঠ জৈৱিক কপাহৰ উৎপাদন ১.২৩ নিযুত টন (মেট্ৰিক টন), যি বিশ্বব্যাপী উৎপাদনৰ ৫১ শতাংশ ।
অন্যান্য জৈৱিক কপাহ উৎপাদক দেশবোৰ হৈছে চীন, কিৰগিজস্তান, তুৰস্ক, তাজিকিস্তান, তাঞ্জানিয়া, আমেৰিকা যুক্তৰাজ্য, উগাণ্ডা, গ্ৰীচ, বেনিন, পেৰু, বুৰ্কিনা ফাছো, পাকিস্তান, ইজিপ্ত, ইথিওপিয়া, ব্ৰাজিল, মালি আৰু আৰ্জেণ্টিনা।
উৎপাদন বৃদ্ধি
যোৱা পাঁচ বছৰত, মহাৰাষ্ট্ৰ, অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ, তেলেংগানা আৰু অন্যান্য ৰাজ্যত অবৈধ তৃণনাশক-সহনশীল বিটি (এইচটিবিটি) কপাহৰ বীজৰ প্ৰসাৰৰ সৈতেও জৈৱিক কপাহৰ উৎপাদন বৃদ্ধি পাইছে।
কিন্তু জৈৱিক কপাহ উৎপাদন মধ্য প্ৰদেশ, মহাৰাষ্ট্ৰ, গুজৰাট, উৰিষ্যা আৰু ৰাজস্থানত কেন্দ্ৰীভূত হয় । একেলগে, এই ৰাজ্যবোৰে ১৮,৬১,৯২৬ টন জৈৱিক কপাহ উৎপাদন কৰিছে, যি হৈছে যোৱা পাঁচ বছৰত ভাৰতত মুঠ কপাহ উৎপাদনৰ ৯৯ শতাংশ ।
যোৱা মাহত ৰাজ্যসভাত উপস্থাপন কৰা বস্ত্ৰ মন্ত্ৰালয়ৰ তথ্য অনুসৰি, ২০২০-২১ বৰ্ষত জৈৱিক কপাহৰ উৎপাদন ৩,৩৫,৭১২ টন আৰু ২০১৮-১৯ বৰ্ষত ৮,১০,৯৩৪ টন হৈছে।
যোৱা পাঁচ বছৰত মুঠ উৎপাদনৰ ৩৮ শতাংশৰ সৈতে মধ্য প্ৰদেশ জৈৱিক কপাহ উৎপাদকৰ তালিকাত শীৰ্ষত আছে আৰু তাৰ পিছত আছে উৰিষ্যা (20 শতাংশ) আৰু মহাৰাষ্ট্ৰ (19 শতাংশ)। গুজৰাট (15 শতাংশ) আৰু ৰাজস্থান (৮ শতাংশ) হৈছে আন দুটা মুখ্য জৈৱিক কপাহ উৎপাদক ।
আমোদজনক ভাৱে, কৃষি আৰু কৃষক কল্যাণ বিভাগে উৎপাদন আৰু উৎপাদনশীলতা বৃদ্ধিৰ বাবে ১৫ খন মুখ্য কপাহ খেতি কৰা ৰাজ্যত ৰাষ্ট্ৰীয় খাদ্য সুৰক্ষা মিছনৰ (এনএফএছএম) অধীনত কপাহ বিকাশ কাৰ্যসূচী ৰূপায়ণ কৰি আছে। কিন্তু চৰকাৰী তথ্য অনুসৰি, যোৱা পাঁচ বছৰত মাত্ৰ আঠখন ৰাজ্যই জৈৱিক কপাহ উৎপাদন কৰিছে ।
জৈৱিক কপাহ খেতি
ভাৰতীয় কৃষি গৱেষণা পৰিষদ (আইচিএআৰ)-কেন্দ্ৰীয় কপাহ গৱেষণা প্ৰতিষ্ঠান (চিআইচিআৰ) আৰু কপাহৰ ওপৰত সৰ্বভাৰতীয় সমন্বিত গৱেষণা প্ৰকল্পই (এআইচিআৰপি) ২০১৭-২১ বৰ্ষত ৬৪ টা অনা-বিটি (অনা-জিএম) কপাহৰ প্ৰকাৰ/হাইব্ৰিড মুকলি কৰিছে যাক জৈৱিক কপাহ খেতিয়কসকলে গ্ৰহণ কৰিব পাৰে । ৬.৫ নিযুততকৈও অধিক কপাহ খেতিয়ক পোনপটীয়াকৈ খেতিত নিয়োজিত আৰু আনুষঙ্গিক খণ্ডত প্ৰায় ১০.৫ নিযুত শ্ৰমিক । ভাৰত হৈছে বিশ্বব্যাপী ২ নং উপভোক্তা ।
"কপাহ খেতিৰ এটা মুখ্য অংশ জৈৱিক কপাহলৈ স্থানান্তৰ কৰিবলৈ সময় লাগিব। কিন্তু কৃষকসকলে নিশ্চিতভাৱে জৈৱিকক বিকল্প হিচাপে বিবেচনা কৰি আছে। চৰকাৰে নিশ্চিত কৰিব লাগিব যে ভাৰত আৰু বিদেশত জৈৱিক কপাহৰ চাহিদা বৃদ্ধি পায়," জৈৱিক কপাহ খেতি কৰা বিড-ভিত্তিক কৃষক ভিলাক নাখাতে এনেদৰে কয় ।
জৈৱিক বাণিজ্য সংস্থাৰ মতে, জৈৱিক কপাহ পৰিৱেশৰ কম ক্ষতি কৰি খেতি কৰা হয় কিয়নো মাটিৰ উৰ্বৰতা পূৰণ আৰু বাহাল ৰখা, জৈৱিকভাৱে বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ কৃষি সম্প্ৰসাৰিত কৰা, আৰু সংশ্লেষিত বিষাক্ত আৰু নিৰন্তৰ কীটনাশক আৰু সাৰৰ ব্যৱহাৰ নিষিদ্ধ কৰাৰ উৎপাদন পদ্ধতি ।
লগতে পঢ়কঃ Crop Storage: শস্য সংৰক্ষণৰ ২ টা সহজ উপায়, ব্যয় আধাতকৈ কম