ধান খেতিত আজিকালি লাভ নহয়, খৰচ যিমান হয়, শ্ৰম যিমান হয় সেই অনুপাতে উপাৰ্জন কম হয় বুলি আমাৰ কৃষকসকলৰ মুখত প্ৰায়েই শুনিবলৈ পোৱা যায়। ইয়াৰ মূলতে কৃষি পথাৰসমূহৰ মাটিৰ সাৰুৱা গুণাগুণ কমি আহিছে। ফলত পূৰ্বৰ দৰে ধানৰ খেতি ভাল নোহোৱা হৈছে পথাৰসমূহত। এনে প্ৰেক্ষাপটতত আমাৰ কৃষকসকলে কৃষি পদ্ধতিলৈ পৰিৱৰ্তন অনাৰ সময় আহি পৰিছে। পূৰ্বতে আমাৰ কৃষকসকলে যিদৰে খেতি কৰিছিল বৰ্তমান তেনেদৰে কৰিলে নহ’ব।

পিছে কেনেকৈ কৰিব! সেই বিষয়ে তলত কিছু আলোচনা কৰা হ’ল-

১. উন্নত মানৰ বীজ বাছনি (Quality Seeds)

• হাইব্ৰিড/উন্নত জাত : যেনে: IR-36, Ranjit, Bahadur, Swarna Sub-1 ধানৰ বীজ খেতি কৰিবলৈ চেষ্টা কৰক।
• বীজ শোধন কৰি ৰোগ-পোকৰ পৰা ৰক্ষা কৰক (নিম তেল বা ৰাসায়নিক শোধন)।

২. মাটিৰ স্বাস্থ্য (Soil Health)

• মাটি পৰীক্ষা কৰি নাইট্ৰ’জেন, ফ’চফৰাছ, পটাছিয়ামৰ মাত্ৰা নিৰ্ধাৰণ কৰক।
• জৈৱ সাৰ :  গোবৰ, কেঁচুসাৰ  আৰু ৰাসায়নিক সাৰৰ সুষম ব্যৱহাৰ কৰক।
• মাটিৰ pH ৫.৫-৭.০ ৰ ভিতৰত ৰাখিবলৈ চাপৰ বা চূনৰ ব্যৱহাৰ কৰক (প্রয়োজন হলে)।

৩. পানীৰ ব্যৱস্থাপনা (Water Management)

• আলি বন্ধা পদ্ধতি (AWD - Alternate Wetting and Drying) প্রয়োগ কৰি পানী ৰাহি কৰক।
• বানপানীৰ ঠাইত  বাওধান (Deepwater rice) ৰ খেতি কৰিবলৈ চেষ্টা কৰক।

৫. সময়মতে ৰোপন আৰু ঘাঁহ-পতংগ নিয়ন্ত্ৰণ

• ৰোপণৰ সঠিক সময়  (বৰ্ষাৰ আৰম্ভণিতে জুন-জুলাই) ৰুবলৈ চাওঁক।

৬. আধুনিক পদ্ধতিৰ প্ৰয়োগ

• এস.আৰ.আই. (SRI - System of Rice Intensification) পদ্ধতিৰে কম বীজত অধিক উৎপাদন লাভ কৰক।
• যান্ত্ৰিকীকৰণ : ৰোপণ যন্ত্ৰ, কাটা মেছিনৰ দ্বাৰা খৰচ ৰাহি কৰক।

৭. বিপণন আৰু সংৰক্ষণ (Marketing & Storage)

• সমষ্টিগত বিপণন (FPO/FPC)ৰ দ্বাৰা বজাৰত ভাল দাম পাবলৈ চেষ্টা কৰক।
• শুকান আৰু নিৰ্জল ভঁৰালত ধান সংৰক্ষণ কৰি গুণাগুণ ৰক্ষা কৰক।

৮. চৰকাৰী যোজনাৰ সুবিধা লোৱা

• PM Kisan, Soil Health Card, Subsidy on Seeds/Fertilizers আদিৰ বাবে আবেদন কৰক।
• কৃষি বিভাগৰ পৰামৰ্শ লৈ নতুন প্ৰযুক্তি (যেনে: ড্ৰিপ ইৰিগেচন) প্রয়োগ কৰক।

অতিৰিক্ত টিপছ:

• ইণ্টাৰক্ৰপিং: ধানৰ সৈতে মাহ বা মাছ পালন (Rice-Fish Culture) কৰি অতিৰিক্ত আয় কৰিব পাৰে।
• জৈৱিক খেতি: জৈৱ সাৰ আৰু জৈৱিক নিয়ন্ত্ৰণেৰে প্ৰিমিয়াম দামত বিক্ৰী কৰিব পাৰে।

সাৰাংশ: উন্নত বীজ, সুষম সাৰ, পানী ৰাহি, IPM, আধুনিক পদ্ধতি আৰু সঠিক বিপণনেই ধান খেতিৰ লাভ বৃদ্ধিৰ মূল চাবি! আৰু সফল খেতিৰ বাবে প্ৰতিটো ধাপত সচেতন হৈ কাম কৰক।

লগতে পঢ়ক- 

Snake been : ধান নোহোৱা এবিঘা বাম মাটিত ডাংবডিৰ খেতি কৰক