কিৱি’ এবিধ মানৱ স্বাস্থ্যৰ বাবে অতি উপকাৰী ফল। আমদানিকৃত এই ফলবিধ মূলতঃ চীন দেশৰ চাং কিয়া ভেলীৰ (Shang Kiang Valley)। ১৯ শতিকাত ‘কিৱি’ ফলক চীন দেশৰ পৰা নিউজিলেণ্ডলৈ ৰপ্তানি কৰা হৈছিল, য’ত এই ফলবিধ অত্যধিক জনপ্রিয় হৈ পৰে। কিৱিৰ প্ৰথম বাণিজ্যিক ৰোপণ কৰা হৈছিল নিউজিলেণ্ডতে। এই ফলবিধক ‘কিৱি’ নামেৰে এই কাৰণে নামকৰণ কৰা হৈছে যে নিউজিলেণ্ড বাসীসকলক সমগ্র বিশ্বই কিৱি (Kiwi) উপনামেৰেই চিনি পায়। সেই কাৰণে মূলতঃ Chirose কৰ্জা টেঙা (Gooseberry) এই ফলবিধ নিউজিলেণ্ডৰ পৰা সমগ্র বিশ্বত জনপ্রিয় হোৱাৰ বাবে ইয়াৰ নামকৰণ হয় ‘কিৱি’ নামেৰে। বৰ্তমান আমাৰ উত্তৰ-পূবৰ অৰুণাচল প্ৰদেশত কিৱিৰ উৎপাদন কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰা হৈছে।
হিমালয় প্রাদদেশত জলবায়ু কিৱি উৎপাদনৰ উপযোগী। বিস্তৃত গৱেষণা আৰু উন্নয়ন সমৰ্থনৰ জৰিয়তে, ভাৰতৰ উপ-হিমালয় অঞ্চলসমূহৰ পৰা কিৱি ফলৰ বাণিজ্যিক খেতি হিমাচল প্ৰদেশ, ছিকিম, মেঘালয়, অৰুণাচল প্ৰদেশ, নাগালেণ্ডৰ মধ্যম পাহাৰ আৰু নিলগিৰি পাহাৰলৈ সম্প্ৰসাৰিত হৈছে। বৰ্তমানে, ভাৰতে অৰুণাচল প্ৰদেশ, নাগালেণ্ড, মিজোৰাম আৰু হিমাচল প্ৰদেশৰ প্ৰায় ৪,০০০ হেক্টৰ এলেকাত ১৩,০০০ মেট্ৰিক টন কিৱি উৎপাদন কৰে। ভাৰতে সম্প্ৰতি নিউজিলেণ্ড, ইটালী আৰু চিলিলৈ ৪,০০০ টন কিৱি ৰপ্তানি কৰি আছে।
মাটী আৰু জলবায়ু:
কিৱি ফল গৰম আৰু আৰ্দ্ৰ বতৰৰ পৰিস্থিতিত খেতি কৰিব পাৰি। গভীৰ, উখ, ভালদৰে নিষ্কাশিত বালিময় উৰ্বৰ মাটি কিৱি খেতিৰ বাবে উপযুক্ত। কিৱি খেতি কৰাৰ বাবে মাটীৰ উপযুক্ত PH হৈছে 5.0 ৰ পৰা 6.5-ৰ ভিতৰতI পি.এইচ.-ৰ সৈতে ভালদৰে নিষ্কাশিত মাটিত ৰোপণ কৰক। এনেকুৱা মাটিত খেতি কৰিলে সৰ্বাধিক উৎপাদন হয়। কিন্তু মাটিৰ pH ৰ মাত্রা 7.3ৰ অধিক হলে MN-ৰ অভাৱৰ বাবে উৎপাদনত বিৰূপ প্ৰভাৱ পেলায়। কিৱি খেতিৰ বাবে এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ কথা হ'ল বতাহৰ পৰা সুৰক্ষিত ৰখাI কিয়নো বতাহে কিৱি উদ্ভিদ, ইয়াৰ সৰু ফুল আৰু অপৰিপক্ক ফলৰ ক্ষতি কৰিব পাৰে। কিৱিৰ হাৰ্ডি আৰু চুপাৰ-হাৰ্ডি প্ৰকাৰবোৰ বিশেষকৈ ছাঁ সহনশীল। কিৱি উদ্ভিদে সৰ্বাধিক সূৰ্যৰ পোহৰ পাব লাগে, সেয়েহে শাৰীবোৰ উত্তৰ-দক্ষিণ দিশলৈ অভিমুখী কৰিব লাগে। কিৱি খেতিৰ বাবে সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ মাহ হৈছে জানুৱাৰী, সেয়েহে ডিচেম্বৰ মাহৰ ভিতৰত প্রস্তুতি আৰম্ভ কৰিব লাগে।
কিৱিৰ প্রকাৰ :
ভাৰতত খেতি কৰা গুৰুত্বপূৰ্ণ কিৱি প্ৰকাৰবোৰ হৈছে এবট, এলিচন, ব্ৰুনো, হেৱাৰ্ড, মণ্টি আৰু টমুৰি।
ৰোপন :
কিৱি উদ্ভিদবোৰ বীজ/পুলি/গ্ৰাফ্টিংৰ দ্বাৰা বংশ বৃদ্ধি কৰিব পাৰি। আৰু ৰোপণ সাধাৰণতে জানুৱাৰী মাহত কৰা হয়। ৰোপণৰ বাবে, শাৰীত 6 মিটাৰ দূৰত্বৰ সৈতে আৰ্বৰ বা পাৰ্গোলা প্ৰণালীৰ ফ্ৰেমৱৰ্ক ব্যৱহাৰ কৰা হয়। আৰু উদ্ভিদৰ পৰাগযোগৰ বাবে, পুৰুষৰ পৰা স্ত্ৰী উদ্ভিদৰ অনুপাত 1:5 বজাই ৰখা দৰকাৰ। বসন্ত আৰু শৰতৰ সময়ত, ঠাণ্ডাৰ পৰা সুৰক্ষা প্ৰয়োজন, অন্যথা ই কিৱি বৃদ্ধিত ক্ষতিগ্ৰস্ত কৰিব। কিৱি বৃদ্ধি সুৰক্ষিত কৰিবলৈ বায়ু যন্ত্ৰ আৰু পানীৰ স্প্ৰিঙ্কলাৰ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি।
ব্যৱস্থাৱনা:
আৰু কিৱিৰ লতাবোৰ ইমান বাঢ়ি যায় আৰু অত্যাধিক ভিৰ হয়, সেয়েহে সেইবোৰ পৰিচালনা কৰাৰ বাবে, কটা প্ৰয়োজন। যেতিয়া আপুনি কিৱি ৰোপণ কৰে তেতিয়া প্ৰুনিং আৰম্ভ কৰিব লাগে। প্ৰথম বছৰৰ বাবে, কিৱি কেনেদৰে কাটিব লাগে তাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়াৰ সলনি পোনপটীয়া বিকাশ আৰু শক্তিশালী পৰিকাঠামোৰ ওপৰত মুখ্য গুৰুত্ব দিয়া উচিত। প্রথম অৱস্থাত উদ্ভিদৰ লতাবোৰ বৃদ্ধি হলে খুটাটোত ঢিলাকৈ বান্ধি দিয়ক আৰু ইয়াক পোনকৈ ওপৰলৈ বঢ়াই ৰাখক। লতাবোৰ মেৰুৰ চাৰিওফালে পাক খাব নালাগে। সকলো কাষৰ ডাল কাটিব লাগে যেতিয়ালৈকে লতাবোৰ মেৰুৰ শীৰ্ষত উপনীত নহয়। লতাৰ ওপৰৰ অংশটো কাটি দিয়ক আৰু চাঙৰ তাঁৰৰ সৈতে চাৰিওফালে বাঢ়িবলৈ সুবিধা কৰি দিয়ক৷ কটাৰ বাবে, শীতকাল হৈছে সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ সময়। যদি লতাটোৱে ওপৰৰ ফালে ভাল কাষৰ ডাল গঠন নকৰে, তেন্তে মুখ্য শাখাটো প্ৰায় 2 ফুট কাটি লওক আৰু ইয়াক গজাবলৈ চেষ্টা কৰক আৰু অহা বছৰ পুনৰ শীৰ্ষত সঠিক কাষৰ শাখা গঠন কৰক।
জলসিঞ্চন:
ছেপ্টেম্বৰ-অক্টোবৰ মাহত জলসিঞ্চন প্ৰদান কৰিব লাগে, যেতিয়া ফলবোৰ বৃদ্ধিৰ প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায়ত থাকে। 10-15 দিনৰ ব্যৱধানত জলসিঞ্চন উদ্ভিদ আৰু ফলৰ স্বাস্থ্যকৰ বিকাশৰ বাবে উপকাৰী।
টোকাঃ আপুনি মাহজাতীয় শস্য আৰু পাচলিৰ আন্তঃশস্য কিৱি উদ্ভিদৰ সৈতে কৰিব পাৰি। আৰু এটা কথা মন কৰিব পাৰি যে, কিৱিৰ খেতিত কোনো গুৰুতৰ কীট বা ৰোগ দেখা নাযায়, কেৱল সঠিক আৰু নিয়মীয়া যত্নই পৰ্যাপ্ত।
শস্য চপোৱা:
4-5 বছৰৰ পিছত, কিৱি উদ্ভিদে ফল প্ৰদান কৰা আৰম্ভ কৰে, কিন্তু বাণিজ্যিক উৎপাদন 6-7 বছৰ বয়সত আৰম্ভ হয়। কম উচ্চতাত, উষ্ণতাৰ পাৰ্থক্যৰ বাবে ফলবোৰ উচ্চ উচ্চতাতকৈ দ্ৰুতগতিত পৰিপক্ক হয়।
ডাঙৰ ফল বোৰ প্ৰথমে চপোৱা হয় আৰু সৰু ফলবোৰ বৃদ্ধি হবলৈ কিছু সময় দিয়া হয়। কঠিন ফলবোৰ মোটা কাপোৰেৰে ঢাকি বজাৰলৈ লৈ যোৱা হয় আৰু কিছু দিনৰ পিছত, অৰ্থাৎ 1-2 সপ্তাহৰ পিছত, সেইবোৰ কোমল হয় আৰু খোৱাৰ বাবে উপযুক্ত হয়।
কিৱি উদ্ভিদৰ প্ৰতিটো লতাত 50-100 কিলোগ্ৰাম উৎপাদনৰ হাৰ দেখা যায়।
চৰকাৰী সাহায্য:
যদি আপুনি এই খতি কৰাৰ আগ্রহ আছে। তেন্তে ৰাজসাহায্যৰ বাবে আপুনি যোগাযোগ কৰিব পাৰে; "ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানশস্য পৰিষদ 74/বি পৰ্যায় 2, পণ্ডিত ৱাৰী, ৰাজপুৰ ৰোড, ডেৰাডুন। ফোন নম্বৰ- 013527742722, 0135276277" । ইয়াৰ পৰা আপুনি 40% অনুদান লাভ কৰিব পাৰে। উদ্যান পালন বিভাগে প্ৰকল্পটো সম্পূৰ্ণ হোৱাৰ পিছত 20% অতিৰিক্ত অনুদান প্ৰদান কৰে।
সংৰক্ষণ:
কিৱি ফলৰ এক উৎকৃষ্ট ৰক্ষণাবেক্ষণগুণ আছে। ফলবোৰ 8 সপ্তাহলৈকে শীতল স্থানত ভাল অৱস্থাত ৰাখিব পাৰি। ইয়াক -0.60ৰ পৰা 00 চেণ্টিগ্ৰেডত শীতল ভঁৰালত 4-6 মাহৰ বাবে ৰাখিব পাৰি।
কিৱিৰ বিপণন:
উৎপাদকসকলে তেওঁলোকৰ কিৱি বজাৰত এজেণ্টৰ জৰিয়তে বা অনলাইন মাধ্যমে বিক্ৰী কৰিব পাৰে।