অসমৰ গ্ৰামাঞ্চলত প্ৰচুৰ পৰিমানে দেখা পোৱা এবিধ বনৌষধি গছ হ'ল ভেকুৰি ৷ অসমীয়াত ইয়াক মতা নাম কেইবাটাও আছে ৷ সেইকেইটা হ'ল : তিতা-ভেকুৰি, তিতাগুটি, বৃহতী, কটাহী বেঙেনা,ভেকুৰি, কোটাহি বেঙেনা , কণ্টকাৰি, কোটোহা বেঙেনা ৷ কিন্তু পৰিতাপৰ কথা ঘৰৰ গৰুৰ সৈতে বাৰীৰ ঘাঁহৰ ৰাহি- যোৰা নিমিলাৰ দৰে এনেহেন লাগতিয়াল বনৌষধি আমাৰ চকুত অনাদৃত আৰু অৱহেলিত হৈ ৰয় ৷ কেইদিনমানৰ আগতে মই হাপানি ৰোগৰ বিষয়ে এটি নিবন্ধ লিখিছিলোঁ ৷ সেইটো পঢ়ি এজন সচেতন পাঠকে জনালে যে ভেকুৰি গুটি খাই তেওঁৰ হাপানি ৰোগ ভাল হ'ল ৷ তেতিয়াই মই ঠিৰাং কৰিলোঁ যে আমাৰ ৰাইজক ভেকুৰি তিতাৰ গুণসমূহৰ সৈতে পৰিচয় কৰাম ৷ মোৰ জন্মস্থান কালুগাঁৱৰ আমাৰ ঘৰৰ বাৰীত ভেকুৰিকে ধৰি অনেক বনৌষধি গছ, বনশাক, তামোল-পাণ আৰু আজিকালিৰ দূৰ্লভ ফলমূলৰ গছ (লেতেকু,পনিয়ল, ৰবাব টেঙা,কুজি থেকেৰা, অমিতা, বিধে বিধে কলগছ, নাৰিকল আদি) আছিল ৷ বাৰীৰ পুখুৰীত আছিল মাছ ৷ চাকৰিত থাকিও দেউতাই ঘৰত সকলো বতৰৰ শাক-পাচলিৰ খেতি কৰিছিল ৷ সময়ে সময়ে দেউতাই লগতে মায়েও সেই পাচলি, বনশাক আদিৰ গুণ আমাক বখানি শুনাইছিল ৷ সপ্তাহত ৩বা ৪দিন দেউতাই বাৰীৰ পৰা ভেকুৰি এমুঠিমান চিঙি আনিছিল ৷ মায়ে কেতিয়াবা মিঠাতেলেৰে শুকানকৈ ভাজি দিছিল আৰু কেতিয়াবা কলপাতেৰে মেৰিয়াই জুইত পুৰি পাতত দিছিল ৷ দেখিবলৈ ধুনীয়া লাগিলেও খাবলৈ ভেকুৰি সদায় তিতা ৷ আমি বাধ্যত পৰি সেয়া খাইছিলোঁ ৷
বিভিন্ন ভাষাত ভেকুৰিক কি বোলে ?
ইংৰাজীত ভেকুৰিক মতা নামবিলাক হ'ল- Indian night shade, Poison berry, Solanum, African eggplant, Bush tomato, Ntunfululu ৷ লেটিন ভাষাত চোলেনম ইণ্ডিকম, চীনা ভাষাত ঝি হোৱা কিৱি, ঝি হোনাং কিৱি, হোনাং শ্বি কিৱি আদি ৷ ফৰাচী ভাষাত মৰেলি ডেচ ইণ্ডেচ ৷ আফ্ৰিকাত এনজিভ মেৰন ৷ জাপানত শ্বিৰো ছুজেমি নাচুবি ৷ মলয় ভাষাত টেৰং পিপিট পুট্চ ৷ সংস্কৃতত বৃহটি, ভন্টাহি, আক্ৰান্ত, অস্পৰ্শী, হিংগুলি, ক্ষুদ্ৰভৰ্তকি, ক্ষুদ্ৰভন্টকি,মহটিক্ৰান্ত আদি ৷ বাংলাত তিত বেগুণ, বৃহটি বেগুণ, ফুটকি বেগুণ, বেইকুৰ,ফুটকি আদি ৷ হিন্দীত বৃহৎত্ত, ৱনভৰ্তা, জংলী ভৰ্তা, বড়ীকটেৰী, বৰ্হন্ট আদি ৷ ত্ৰিপুৰী ভাষাত খংকা, ওৰিয়াত ডংগাভাজি, পঞ্জাবীত কণ্ডিয়াৰিভদ্দি, গুজৰাটীত উভিভূয়াৰিংগা, কন্নড়ত কিৰুগুলিয়া, মলয়ালমত চেৰুচুন্তা, মৰাঠীত মঠি ৰিংগানি, তামিলত চিৰু ভাজহুথালাই, তেলেগুত তেল্লামুলক্কা, উৰ্দূ আৰু য়ুনানীত কটেলী, গাৰো ভাষাত তিতবহল,কাৰ্বিত থেচ-কেহো, ডিমাচাত কিমকটাই বোলে ৷
ভেকুৰিৰ ব'টানিকেল নাম হ'ল- Solanium indicum ৷ ই Solanaceae familyৰ বা আলু, বেঙেনা আৰু বিলাহীৰ সৈতে একেটা বংশৰ ৷
প্ৰাপ্তিস্থান - ভেকুৰি ঘাইকৈ ভাৰত, শ্ৰীলংকা, চীন, মালেয়শিয়া, ফিলিপাইনচ আদি দেশ আৰু আফ্ৰিকা মহাদেশৰ গ্ৰীষ্মকালীন অঞ্চলত পোৱা যায় ৷ সমুদ্ৰ পৃষ্ঠৰ পৰা ১৫০০মিটাৰ উচ্চতালৈকে ইয়াৰ উপস্থিতি দেখা গৈছে ৷ ই বাটৰ কাষত জিকা আৰু ছাঁ পৰি থকা ঠাইত সহজে গজি উঠে ৷
গছৰ বৰ্ণনা : - ভেকুৰি হ'ল অনেক থাল-থেঙুলি থকা কাঁইটীয়া জোপোহা গছ ৷ উচ্চতা দেড়মিটাৰ পৰ্য্যন্ত ৷ গছৰ পাত ডিম্বাকৃতিৰ বেঙেনাৰ পাতৰ সদূশ্য, ১০চেন্টিমিটাৰ মান আকাৰৰ ৷ পাততো কাঁইট থাকে ৷ কোমল ডালবিলাক হ'ল মূগা বৰণীয়া আৰু নোমাল ৷ গছৰ কাঁইটবিলাক ৫চেন্টিমিটাৰ পৰ্য্যন্ত দীঘল হব পাৰে ৷ কাঁইটৰ আগ জোঙা আৰু সামান্য বেকা, তলখন বহল, বৰণ জিলিকি থকা হালধীয়া ৷ গছত ২ চেন্টিমিটাৰমানৰ নীলা-বেঙুনীয়া ফুল চেপ্তেম্বৰ- অক্টোবৰত ফুলিব ধৰে ৷ ভেকুৰিৰ আন এটা প্ৰজাতি Solanium torvum Swartzৰ ফুলৰ বৰণ বগা ৷ গছত দেড়-দুই চেন্টিমিটাৰ ব্যাসৰ ঘূৰণীয়া ফল লাগিব ধৰে ৷ পোনতে সেউজীয়া ফলবোৰ পূৰঠ হলে মোহনীয়া হালধীয়া-ৰঙচুৱা বৰণ লয় ৷ ফলবিলাকৰ স্বাদ তিতা ৷ ফলৰ ভিতৰত অনেক চেপেটা সৰু সৰু গুটি থাকে ৷ সেই গুটিৰ পৰাই গছৰ বংশ বৃদ্ধি হয় ৷ বহলকৈ শাখা মেলা শিপাৰ বৰণ হয় হালধীয়া-মূগা ৰঙৰ ৷ নানান আয়ুৰ্বেদিক ঔষধ নিৰ্মাণত শিপা ব্যৱহৃত হয় ৷ শুকান শিপাৰ প্ৰতি কিলোৰ মূল্য ১৫টকা পৰ্য্যন্ত ৷ আমাৰ দেশৰ বজাৰত বাৰ্ষিক ৪টনৰ অধিক শিপা বিক্ৰী হয় বুলি জনা যায় ৷ ভেকুৰিৰ কি কি অংশ ব্যৱহৃত হয় ? ভেকুৰিৰ ফল, কোমল পাত আৰু আগ, শিপা ঔষধি হিচাবে ব্যৱহৃত হয় ৷ সাধাৰণতে ভেকুৰিৰ ফলৰ চাটনি, আঞ্জা, ভাজি, সিদ্ধ কৰি আৰু পিতিকা কৰি খোৱা হয় ৷ ইয়াৰ ঘোলক চাহৰ দৰেও সেৱন কৰিব পাৰি ৷ ভেকুৰিৰ আচাৰো বনাব পাৰি ৷ ভেকুৰি গুটিৰ তেল ওলিয়াই আৰু চূৰ্ণ বনায় ৷ ঔষধ হিচাপে ইয়াৰ মাত্ৰা হ'ল-পাউদাৰ হিচাবে দৈনিক ৩ৰ পৰা ৫গ্ৰাম আৰু জুলীয়া চিৰাপ হিচাবে ৫০ৰ পৰা ১০০মিলিলিটাৰ ৷
লগতে পঢ়ক-
GRAFTING TECHNIQE: একেজোপা গছতে লাগিব বিলাহী, বেঙেনা, আলু
কি কি লাগতিয়াল তত্ব ভেকুৰিত থাকে ? ভেকুৰিত থাকে এন্টিঅক্সিডেন্ট, ফাইটোকেমিকেলচ, চেক্স হৰমোন, ভিটামিন-চি, কাৰ্বোহাইড্ৰেট, কেলচিয়াম, ফচফৰাছ, কেৰ'টিন, ষ্টেৰইডযুক্ত (কৰ্টিচন থকা) এলকেলইড (চলানিয়াম, চলানিদিন, চলাচদিন) আৰু আন ৰাসায়নিক তত্ব যেনে কেপ্ৰ'ষ্টৰল, কেপেষ্টৰল, লেন'ষ্টৰল, ডায়োচোজেনিন আদি ৷ কেইবাটিও গবেষণামূলক অনুসন্ধানত ভেকুৰিৰ এন্টিকেঞ্চাৰ, এন্টিবেক্টেৰিয়েল, এন্টিপেৰাচাইটিক আৰু কাৰ্ডিয়োটনিক গুণ থকা পৰিলক্ষিত হৈছে ৷
উপকাৰিতাৰ দীঘলীয়া তালিকাখনলৈ লক্ষ্য কৰক :
অতি প্ৰাচীন কালৰ পৰা আমাৰ দেশত বিভিন্ন অসুখ যেনে শ্বাসজনিত ৰোগ, জ্বৰ, কাহ,পাকস্থলীৰ বিকাৰ, মূত্ৰৰোগ, দাঁতৰ বিষ,গাৰ বিষ, নাকৰ ঘাঁ আৰু কৃমি ৰোগত লোক ঔষধি হিচাবে ভেকুৰিৰ প্ৰয়োগ হৈ আহিছে ৷ আয়ুৰ্বেদত উল্লেখিত এন্টিইনফ্লেমেটৰী 'দশমূল'ৰ ই এক লাগতিয়াল তত্ব ৷
- হাপানি, ব্ৰংকাইটিচ,কফ আদি শ্বাসজনিত ৰোগৰ ফলপ্ৰসু চিকিৎসা - ভেকুৰিৰ কেঁচা ফল আৰু শিপা ইয়াৰ বাবে ব্যৱহৃত হয় ৷
- কেইটিমান কেঁচা ভেকুৰি থেতালি উতলা গৰম পানীত কিছুপৰ থৈ কুহুমীয়া কৰি খালে কাহৰ উপশম ঘটে ৷
- জ্বৰ,বিষহাৰক হিচাবে প্ৰয়োগ হয় ৷
- প্ৰসাবৰ পৰিমান বঢ়ায় (Diuretic action ) ৷ মূত্ৰাশয়ৰ ৰোগ,শৰীৰ ফুলা ৰোগৰ উপশম ঘটায় ৷
- বেক্টেৰিয়া বিনাশক- ই কলাই, ষ্টেফাইলোকক্কাচ অ'ৰিয়াচ আদিৰ ওপৰত প্ৰয়োগ কৰি উপযোগী দেখা গৈছে ৷
- কৃমি পেলুৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰমাণিত ঔষধ সিদ্ধ হৈছে ৷
- কৰ্কট ৰোগ প্ৰতিষেধক- পৰীক্ষাগাৰত দেখা গৈছে ভেকুৰিয়ে মাইটোকন্দ্ৰিয়াৰ পথত ক্ৰিয়া কৰি কৰ্কট ৰোগৰ কোষৰ বিকাশত বাধা জন্মায় ৷
- এন্টিঅক্সিডেন্ট গুণৰ বাবে শৰীৰক অপকাৰী ফ্ৰি-ৰেডিকেলচৰ পৰা মুক্ত কৰি শৰীৰৰ ইমিউনিটি (ৰোগ প্ৰতিৰোধ ক্ষমতা) বঢ়ায় ৷
- কৌষ্ঠ-কাঠিন্য আতৰ কৰে ৷ পেটৰ বিষ কমায় ৷
- পেটৰ গেছ কমায় আৰু ভোক বঢ়ায় ৷
- বমি-ওকালি বন্ধ কৰে ৷
- মেল এবজৰ্পচন চিনড্ৰম, ইৰিটেবল বাৱেল চিনড্ৰম আদি উদৰ ৰোগৰ চিকিৎসাত সহায়ক ৷
- শিশুৰ ডায়েৰিয়া গাখীৰৰ সৈতে কেইটিমান ভেকুৰি খোৱালে নিৰাময় হয় ৷
- যৌন শক্তি বৃদ্ধি কৰে (Aphrodisiac action) ৷ পুৰুষ জননাংগত শিপাৰ প্ৰলেপ দিলে শিথিলতা দূৰ হয় ৷
- ভেকুৰিয়ে জৰায়ুৰ সংকোচন ঘটাই প্ৰসৱ সুচল কৰে ৷
- খজুৱতি আৰু চৰ্মৰোগত শিপাৰ প্ৰলেপ উপকাৰী ৷
- বৃশ্চিক আদি কীট পতংগৰ দংশনৰ চিকিৎসাত ফলপ্ৰসু ৷
- চুলি সৰা ৰোধ কৰিবলৈ ভেকুৰি পিচি মৌৰ সৈতে মিহলাই মূৰত ঘঁহা হয় ৷
- মুখৰ দূৰ্গন্ধ আতৰাবলৈ ভেকুৰিৰ ৰসেৰে কুলকুলি কৰিবৰ পৰামৰ্শ দিয়া হয় ৷
- মৃগী ৰোগীৰ ফিটৰ গভীৰতা ভেকুৰিয়ে হ্ৰাস কৰে ৷
- ভেকুৰিৰ শিপাৰে হৃদৰ সবলতা আৰু স্বাস্থ্যৰ উন্নতিৰ বাবে টনিক প্ৰস্তুত কৰা হয় ৷
- বাত বিষৰ ঔষধ ভেকুৰিৰ পৰা বনোৱা হৈছে ৷
- দন্তৰোগ,কাণৰ বিষ,জিভাত জাৰি পৰা,মহিলাৰ বন্ধ্যাত্ব, স্নায়ুৰোগ আদি সানমিহলি চিকিৎসাত বিজ্ঞজনে প্ৰয়োগ কৰে ৷
সতৰ্কবাণী : -
গৰ্ভৱতী মহিলাই নোখোৱাই ভাল ৷
অত্যধিক পৰিমানত কেতিয়াও নাখাব ৷
শৰীৰৰ উত্তাপ বৃদ্ধিকাৰক গুণযুক্ত - একেৰাহে ৩মাহৰ বেচি কাল নাখাব ৷
দেখিবলৈ একে হাতী-ভেঁকুৰী বা Solonum torvom (Turkry berry)ৰ একোটা ফলৰ আকাৰ আমলখিৰ সমান ৷ তাত থকা এলকেলইড মানুহৰ বাবে কিছু পৰিমানে বিষাক্ত হব পাৰে - সেয়ে নাখাবলৈ পৰামৰ্শ দিয়া হয়৷
লেখক- ডা০ ভূপেন শইকীয়া
ৱাটচএপ আৰু ম'বাইল- ৯৭৪৩৩৭৩৮৭২
লগতে পঢ়ক-